Cemil Tugay’ın seçim vaadi olan ‘sosyal konut projesinde’ ilk adım atıldı
İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Cemil Tugay’ın seçim vaatlerinden olan 25 bin toplumsal konut projesinin birinci etabı olan Menemen Konutları’nın lansmanı gerçekleştirildi. Programda konuşan Tugay, iktidarın siyasetleri nedeniyle konut sahibi olmanın temel hak değil lüks ve rant kapısı haline gelmesini eleştirerek “Konut, bir finansal aracına dönüşmüş durumda. Türkiye’de inançlı bir çatı altında yaşamak kimsenin lütfuna bağlı olamamalıdır. Biz tercihimizi her vakit beşerden yana kullandık ve paramızı da halk için kullanacağız. Konut, bir lüks değildir, yatırım aracı, ya da rant kapısı değildir konut, temel bir insan hakkıdır” dedi.
İzmir Büyükşehir Belediyesi, alt ve orta gelir kümesinin konut sahibi olmasının hedeflendiği, Egeşehir Menemen Konutlarının 3 bin 100 konuttan oluşan birinci etabının lansmanını gerçekleştirdi.
Törene; İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Cemil Tugay, ilçe belediye liderleri ve belediye bürokratları katıldı.
“YEREL İDARELER OLARAK, SON DEVİRLERDE YAŞADIĞIMIZ KONUT KİRİNİ GİDERMEK İÇİN ADIM ATMAK İSTEDİK”
Vatandaşın konut sahibi olmasını sağlamanın anayasal yükümlülük olduğunu hatırlatan Tugay, “Seçim öncesinde halkımız için 25 bin toplumsal konut yapacağız kelamımızı gerçekleştirmenin birinci evresi bu proje. Hereksin şaşkınlık yaşadığını, belediye bu işi yapabilir mi, neden yapsın üzere soruların aklınızda oluştuğunu biliyorum. Barınma hakkı, en temel insan hakkı. Barınma için gereksinim olan konut hakkı, bireyin insan onuruna yakışır bir konuta ulaşmasının karşılanmasını tabir eder. Anayasamızda konut hakkı başlıklı 57’nci hususta ‘Devlet kentlerin özelliklerini ve etraf koşullarını gözeten bir planlama çerçevesinde konut muhtaçlığını karşılayacak önlemleri alır ve toplu konut teşebbüslerini destekler’ demiştir. Buradan çıkarak bilhassa mahallî idareler olarak, son devirlerde yaşadığımız konut kirini gidermek için adım atmak istedik. Bunun için bir iştirakimiz olan Ege Planlama şirketimizi görevlendirdik” dedi.
“BUGÜN İNSANLARIN AYLIK GELİRLERİYLE BİLE KİRALARINI ÖDEYEMEDİĞİNİ BİLİYORUZ”
Küresel bazlı konut krizine değinen Tugay, Türkiye’de kira fiyatlarının dünya endeksinin çok üzerinde olduğuna dikkati çekerek şunları söyledi:
“Geçmişten bugüne konut edindirme odaklı yaklaşımlar bugün ortaya çıkan ödenebilirlik sorunu ve konut kredilerinin pahalılığı sebebiyle konut sahibi olmayı sıkıntı bir duruma getirdi. Konut kredilerinin yüksek olmasının yanında maliyetlerinde yaşayanlar artışlar, konut satış fiyatlarının yüksekliği, üretilen konutların aşikâr şahıslara hitap etmesi, konut kira fiyatlarındaki artış üzere farklı sebeplerden ötürü konut krizi derinleşti. Global iktisatta konut, bir birikim aracı olarak ön plana çıkarken barınma ikinci plana atılmış durumda. Konut, bir finansal aracına dönüşmüş durumda. Bu durum, kâfi konuta erişimin bir insan hakkı olmasından fazla bir ayrıcalık haline gelmesiyle sonuçlanırken, global ölçekte konut ödenebilirliği krizi ortamında, piyasalar konut kıyılarıyla kiracıların gayret alanına dönüştü. Bugün milletlerarası datalara nazaran; ödenen kira, hane halkı gelirinin yüzde 30’unu geçmemelidir. Lakin bugün insanların aylık gelirleriyle bile kiralarını ödeyemediğini biliyoruz.”
“Piyasalara sunulan konutların, bütün gelir kümeleri tarafından erişilebilir değil”
Türkiye’de konut sahibi olmanın hak değil ayrıcalık hale gelmesini eleştiren Tugay, “Türkiye’de 2000’li yılların başından itibaren değişen merkezi hükümet siyasetleri ve yaklaşımının tesiriyle konut inşaatı bölümünün hacmi artış gösterirken yapılan araştırmalar, piyasalara sunulan konutların, bütün gelir kümeleri tarafından erişilebilir olmadığını göstermektedir. 2000-2022 yılları ortasında yapılan değerlendirmede, konut fiyatlarının yüzde 91 artış gösterdiği ölçülmüş ve Türkiye dünya ülkeleri ortasında konut fiyatlarının en çok yükseldiği 5’inci ülke olmuş. Konut hakkının en temel insan hakkı olduğunu düşünüyorsak insanların konut hakkını karşılamak üzere çalışmalar yapmak zorunda olduğumuzun farkındaysak, konut ismini verdiğimiz o barınma en temel hak çerçevesinde gereksinimimiz olduğunu düşünüyorsak mahallî idareler de dahil tüm kamu, sorumluluk almalı. Kendi yerlerimiz ve kendi bütçemizin gücüyle insanlarımıza toplumsal konut yapmayı, onlara ödeyebilecekleri koşullarda konut edindirmeyi bir vazife bildik. O nedenle bu sorumluluğun birinci adımını Menemen’de 3 bin 100 konutu vatandaşlarımız uygun kaidelerde ödeme imkanıyla sunma kararını verdik” fadesini kullandı.
“48 milyar dolar ile 978 bin konut inşa edebilirdik”
Hükümet ve kamu kurumlarının kaynaklarını kullanım formunun ‘siyasi tercih’ olduğunu kaydeden Tugay, iktidarın siyasetlerine reaksiyon göstererek şöyle konuştu:
“Türkiye’de inançlı bir çatı altında yaşamak kimsenin lütfuna bağlı olamamalıdır. Barınma, insan olmanın onuruyla hayatın sağlanması için devletin sağlaması gereken en temel haklardandır. TOKİ üzere kurumlar, devletin ödeme kolaylığını sunan toplumsal konutlar üretmesi emeliyle kurulmuştu. Fakat maalesef lüks konutlar üretildi. Fakir ailelere kira takviyesi sağlanmadı. Sonuçta konut fiyatları ile kiralar denetimsiz formda yükseldi, milyonlarca insan maaşıyla kirayı dahi ödeyemez hale geldi. Kamunun kaynaklarını halkın barınma hakkını sağlamak için değil, makul azınlığın servetini büyütmek için kullanır hale geldik. Yalnızca 2 yılda KKM için Hazine’den 48 milyar dolar ödenmiş. Bu paranın büyük kısmı varlıklı olan küçük bir azınlığın cebine aktarıldı. Bu 48 milyar dolar ile 978 bin konut inşa edebilirdik. Lakin bu tercih edilmedi. Zira konuta insan hakkı olarak değil, yatırım ve rant aracı olarak bakıyorlar. Son vakitlere Emlak Konut’un kampanyalarında sunulan projelere baktığımızda en küçük mesken için bile 1 milyon 190 bin lira peşinat ödemesi ve kalanı da krediyle karşılaması gerekiyor. Bu krediyi 60 ay vadeyle çekerse bugün aylık ödemeler, 166 bin liradan başlıyor. Ayda 166 bin lirayı kaç kişinin ödeyebileceğini sizin takdirinize bırakıyorum.”
“TERCİHİMİZİ HER VAKİT BEŞERDEN YANA KULLANDIK”
Büyükşehir’in kaynaklarını halktan yana kullandığını belirten Tugay, şunları söyledi:
“Biz, kaynaklarımızın bir kısmını toplumsal sosyal konut üretmeye harcayacağız. Sonlu bütçemize ve son aylarda maruz kaldığımız kesintilere karşın 3 bin 100 konutu, 2 yıl içerisinde bitirmeyi ve halkımızın kullanımına sunmayı vaat ediyoruz. 15 bin liradan başlayan taksitlerde insanlarımızı konut sahibi yapacağız. Biz, problemin kaynak problemi olmaktan çok siyasi tercih konusu olduğunu düşünüyoruz. Kaynakların nereye harcandığı konusunda tercih yapıyoruz. Ya halkı önceleyen tertip kuracağız ya da sermayeyi besleyen tertibi besleyeceğiz. Biz tercihimizi her vakit beşerden yana kullandık ve paramızı halk için kullanacağız. Konut, lüks değildir, yatırım aracı, ya da rant kapısı değildir konut, temel bir insan hakkıdır. Biz İzmir’de yaptığımız işlerle bunu göstereceğiz. 25 bin konut seçim vaadimizdi. Başlangıçlar her vakit zordur. Lakin 5 yıl içerisinde bu konutların tamamı ya tamamlanmış ya da belirli noktaya gelmiş olacak. Hedefimiz orta ve dar gelirli vatandaşların konut sahibi olması. Konutların finans modelini minimum fiyata endeksli olarak fiyatları planladık. Rastgele bir inanılmaz enflasyon dalgasından korumak emeliyle taksit artış oranında üst hudut olarak yüzde 30 hudut belirledik. 10 yıl vadeli ödeme içerisinde beşerler hem oturacak hem kira öder üzere konut taksitlerini ödeyerek konut sahibi olacaklar. Sonraki projelerde gayemiz yalnızca insanları konut sahibi yapmak değil, birebir vakitte bir ömür alanı oluşturmak. Bir ülkenin gelişmişliği, gökdelenlerle değil insanların itimat içinde yaşadığı yuvalarla ölçülür. Burada yalnızca bir bina yapmayacağız birebir vakitte halk vilayette devletin yine buluştuğu, halkın devlete itimadının yine tesis edileceği bir iş yapıyoruz.”
“BELKİ BU ADIMDAN SONRA ENGELLEME DEĞİL, İŞBİRLİĞİ OLABİLİR”
Tugay, son periyotlarda CHP’li belediyeler ve merkezi hükümet ortasındaki tansiyon ve bunun muhtemel engellemelere neden olup olmayacağı konusunda işbirliği daveti yaparak, “Merkezi hükümetimizin bunu engellemesi için bir neden görmüyorum. Bunu neden yapsınlar? Biz İBB olarak merkezi hükümetimizle rastgele bir yarış içerisinde değiliz. Bir toplumsal konut gereksiniminin farkındayız ve İzmir’de bu türlü bir sorun olduğu için bu adımı atıyoruz. Bize pürüz olmasını değil, desteklemesini bekleriz Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile görüştük. Belki bu adımdan sonra engelleme değil, işbirliği olabilir diye düşünüyorum. Hizmette yarışalım. Engellemenin bir mantığı yok” diye konuştu.
