Bayram ertesi zam dalgası geliyor
Ramazan Bayramı tatilini son anda 9 güne uzatarak vakit kazanmaya ve piyasalardaki paniği sakinleştirmeye yönelen iktidarın vatandaşa asıl sürprizi, bayramın çabucak ertesinde peş peşe yürürlüğe girecek artırım dalgası olacak. Kurdaki ani yükselişin maliyetlere yansıması ve bütçe açığının iki ayda harikulâde artış göstermesi açıkların daha fazla borçlanma ve artırımlarla kapatılmasını gündeme getirdi. Bu doğrultuda Hazine ve Maliye Bakanlığı bayram ertesi Nisan-Mayıs-Haziran periyodu borçlanma projeksiyonunda gelecek 3 ayda 791, 2 milyar TL yeni borçlanmaya gidecek. Borç borçla ödenirken, ödenenden 100 milyar TL daha fazla yeni borçlanmaya gidiliyor.
İlk iki ayda 500 milyar liraya dayanan bütçe açığıyla borçlanma gereksinimi artan hazine; nisanda 329,5 milyar TL, mayısta 174,9 milyar TL ve haziranda 286,8 milyar TL yeni borçlanma yapacak. Buna karşılık hazinenin üç ayda geri ödeyeceği borç meblağı 692,6 milyar TL. Hasebiyle Hazine bir yandan vadesi gelen borcu ödemek için tekrar borçlanırken, birebir vakitte üç ayda geri ödeyeceği fiyattan yaklaşık 100 milyar TL daha fazla yeni borçlanma gerçekleştirecek.
Hazine’nin borçlanma gereksinimindeki artışa karşılık, 19 Mart siyasal-yargısal operasyonuyla para, döviz ve menkul değer piyasalarında yaşanan sert dalgalanmalarla açıklar ve kaynak gereksinimi daha da arttı. Fakat 19 Mart operasyonlarının kurları ve faizleri üst çekmesiyle borçlanma maliyeti artan hazinenin kaynak muhtaçlığı için iktisat idaresinin başvuracağı öteki yol ise kur ve faiz artışlarını kamu tarafından yönetilen-yönlendirilen mal ve hizmet fiyatlarına artırım olarak yansıtmak olacak.
Dezenflasyon programı çerçevesinde uzun müddettir elektrik ve doğalgaz fiyatlarını baskılayan iktisat idaresinin bu uğraşı 19 Mart operasyonuyla yaşanan sert dalgalanma, kur ve faiz artışlarıyla sürdürülemez hale geldi. Güç Piyasaları Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun (EPDK) özel üretim ve dağıtım şirketlerinin tarife artışı taleplerini gündemine aldığı ve 1 Nisan’dan geçerli olarak elektrik tüketim bedelinin en az yüzde 25 zamlanacağı belirtiliyor.
EPDK’nın yanı sıra doğalgaz dağıtım ve satışını üstlenen kamu kuruluşu Boru Çizgileriyle Nakliyat A.Ş. (BOTAŞ) uzun müddettir milyarlarca liralık “‘görev zararı'” değerine artırmadığı doğalgaz tüketim bedeli tarifesinde yüzde 25-30 dolayında artışa gitmeye hazırlanıyor.
Kur artışlarının elektrik ve doğalgaz tarifelerine yansıtılması yanında akaryakıt fiyatlarında da peş peşe artırımların devreye girmesi kelam konusu. Bayram sonraki açıklanması beklenen elektrik, doğalgaz, akaryakıt artırımlarının zincirleme halde toplu ulaşım, nakliyecilik, lojistik fiyatlarında artırımlara, iğneden iğliğe, sebze-meyveden besin fiyatlarına varana kadar öteki eser, mal ve hizmet fiyatlarında artışları gündeme getirecek.
Nisan başından itibaren hızlanacak artırım fırtınasının, nisan ayı enflasyonunu üst çekmesi yanında mayıs enflasyonuna da negatif tarafta tesir etmesi kaçınılmaz.
