Ramazan tatili sonrası TBMM’de kritik görüşmeler
TBMM’nin, Genel Kurul’da, emeklilere bayram ikramiyesinin 4 bin liraya yükseltilmesini de öngören kanun teklifinin 27 Mart’ta yasalaşmasının akabinde başladığı tatil bu hafta sona eriyor.
Genel Şura, 8 Nisan Salı çalışmalarına başlayacak. İklim değişikliğiyle çaba gayesiyle genel ilkeleri belirleyen İklim Kanunu Teklifi’nin TBMM Genel Kurulu’nda görüşülmeye başlanması bekleniyor.
Teklif, iklim değişikliği ile gayrette temel olan sera gazı emisyonlarının azaltılması ve iklim değişikliğine ahenk faaliyetlerini, planlama ve uygulama araçlarını, gelirleri, müsaade ve kontrol ile bunlara ait yasal ve kurumsal çerçevenin yol ve temellerini kapsıyor.
Teklifte, iklim hukukuyla ilgili, “İklim Adaleti”, “İklim Finansmanı, “Net Sıfır Emisyon”, “Adil geçiş”, “Birincil piyasa”, “Karbon Kredisi”, “Denkleştirme”, “Emisyon Ticaret Sistemi (ETS)”, “Gömülü sera gazı emisyonları”, “Gönüllü karbon piyasaları” üzere 39 terim tanımlanıyor.
Kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve hukukî bireyler, kamu faydası gözetilerek alınacak önlemlere ve düzenlemelere müddetinde uymakla ve bunları uygulamakla yükümlü olacak.
Sera gazı emisyonlarının azaltımı ve iklim değişikliğine ahenk faaliyetlerine ait ilerlemeler yıllık bazda İklim Değişikliği Başkanlığınca izlenecek.
Gerekli görülen önlemlerin alınması gayesiyle vazife alanı dahilinde, kurumlar ortası uyumu sağlamak, faaliyetleri ve standartları belirlemek, gelişmeleri izlemek, karbon fiyatlandırmasına ait piyasaya dayalı sistemleri düzenlemekle İklim Değişikliği Başkanlığı yetkili olacak.
Kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve hukukî şahıslar, kendi yetki ve sorumlulukları çerçevesinde plan ve projeler yapacak, yaptıracak, uygulayacak, destekleyecek ve işbirliği yapacak.
Kişisel Verilerin Korunması Kanunu kararları gizli kalmak kaydıyla, İklim Değişikliği Başkanlığı, düzenlemenin uygulanmasına yönelik gerekli gördüğü bilgi, evrak ve bilgiyi, kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve hukuksal bireylerden direkt istemeye yetkili olacak. Kendilerinden bilgi ve evrak talebinde bulunulanlar, bunları istenilen müddette bedelsiz olarak Başkanlıkla paylaşacak.
Başkanlık, kendi iş ve süreçleri için muhtaçlık duyduğu dataları de öncelikli olarak Ulusal Coğrafik Bilgi Platformundan temin edecek. Temin ettiği bilgiler ile kendi ürettiği bilgileri de kamu kurum ve kuruluşları ile paylaşılmak üzere Ulusal Coğrafik Bilgi Platformuna aktaracak.
İklim Değişikliği Başkanlığı, Ulusal Coğrafik Bilgi Platformunda bulunmayan bilgileri ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile protokol yaparak temin edebilecek. Ulusal savunma ve ulusal güvenliğe ait bilgi ve evrakların paylaşılmasına dair yol ve asıllar Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve ilgili bakanlık tarafından müşterek belirlenecek.
Teklifle, iklim değişikliğiyle çaba faaliyetleri belirleniyor. Buna nazaran, sera gazı emisyonları, Ulusal Katkı Beyanı, net sıfır emisyon amacı ve İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından yayımlanan yahut güncellenen strateji ve aksiyon planları doğrultusunda azaltılacak.
Ulusal Katkı Beyanı, net sıfır emisyon maksadı ve İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından yayımlanan yahut güncellenen strateji ve hareket planları doğrultusunda, ilgili kurum ve kuruluşlarca iklim değişikliği ile bağlı mevcut yahut muhtemel kayıp ve ziyanları önlemeye, riskleri en aza indirmeye yahut fırsatlardan yararlanmaya yönelik ahenk faaliyetleri gerçekleştirilecek.
İklim değişikliğinin tesirlerine karşı su kaynaklarının faal idaresini sağlamak üzere planlama araçları, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca hazırlanacak ve çölleşme ve erozyonla uğraş ile ağaçlandırma ve toprak koruma kapsamında orman dışı alanlarda oluşturulan yutak alanların net sıfır emisyon maksadı doğrultusunda sürdürülebilir idaresi sağlanacak.
Yerel iklim değişikliği hareket planları, sera gazı emisyonlarının azaltımı ve iklim değişikliğine ahenk gayesiyle adil geçiş gereklilikleri gözetilerek her ilin bütüncül bir planı olacak halde vali uyumunda, büyükşehirlerde büyükşehir belediyesi, öbür vilayetlerde il belediyesi ve vilayet özel yönetimi tarafından birlikte, ilgili kurum ve kuruluşların iştirakiyle hazırlanacak yahut hazırlatılacak ve karara bağlanmak üzere Vilayet İklim Değişikliği Uyum Heyetine sunulacak.
Yerel iklim değişikliği hareket planlarının hazırlanması yahut izlenmesi süreçlerinde, ilgili kurum ve kuruluşlar kendilerinden talep edilen evrak, bilgi ve bilgiyi ilgili mevzuat kararları çerçevesinde paylaşacak.
Sınırda Karbon Düzenleme Düzeneği kurulabilecek
Türkiye Gümrük Bölgesinde ithal edilen malların gömülü sera gazı emisyonlarını ele almak için Sonda Karbon Düzenleme Düzeneği (SKDM) kurulabilecek. SKDM’ye ait raporlama, kapsam, içerik, yordam ve asıllar ilgili bakanlıklarla koordineli olarak Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenecek.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı başkanlığında, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığını, Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanlığını, Hazine ve Maliye Bakanlığını, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığını, Ticaret Bakanlığını, Tarım ve Orman Bakanlığını, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığını temsilen birer bakan yardımcısı, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Lider Yardımcısı, Sermaye Piyasası Kurulu Lideri, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Lideri ve İklim Değişikliği Başkanından Karbon Piyasası Kurulu oluşturulacak.
Teklifte, düzenleme kapsamında elde edilecek özel gelirlerin ve bu gelirlerin bütçeleştirilmesine ait kararlar de düzenleniyor.
Para cezaları
Kanun teklifinde, düzenlemede yer alan yükümlülüklere ait idari yaptırımlar da belirlendi.
Buna nazaran, sera gazı emisyonlarının takibine ait yasaklara yahut sınırlamalara karşıt olarak, doğrulanmış sera gazı emisyonu raporunu mühleti içerisinde sunmayanlara, 500 bin liradan 5 milyon liraya kadar idari para cezası verilecek.
Ozon katmanını incelten hususlara ait mevzuatla belirlenen yöntem ve temellere, yasaklara yahut sınırlamalara muhalif olarak, ozon katmanını incelten unsurları kullanan, ithal eden, ticaretini yapan ve piyasaya arz edenlere 2,5 milyon, ozon katmanını incelten unsurları içeren eserlere yahut ekipmana bakım, tamirat ve servis emelli hizmet veren gerçek ve hukuksal şahıslara 250 bin, ozon katmanını incelten hususları içeren eserlerin yahut ekipmanın etiketlenmesi kararlarına uymayanlara 120 bin lira idari para cezası verilecek.
İklim Kanunu Teklifi’ne eleştiriler
İklim Kanunu Teklifi, “ticari telaşlarla hazırlandığı, halkın çıkarları yerine şirket çıkarlarını ön plana çıkardığı, sosyoekonomik maliyeti işçilerin sırtına yükleyeceği, fosil yakıtların kullanımının nasıl terk edileceğine ve elektrik üretiminde kömür kullanımına hangi tekniklerle son verileceğine ait net kararlar bulunmadığı” üzere düzenlemeler başta olmak üzere birçok açıdan eleştiriliyor.
CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal, teklifin doğayı muhafaza hedefi taşımadığını, tersine sermayeye yeni rant alanları açan ve ekolojik yıkımı derinleştiren bir düzenleme olduğunu belirterek, şunları söylemişti:
“Kanunda fosil yakıtların kaldırılmasına dair hiçbir unsur bulunmuyor. Ormanların kesilmesini yasaklayan düzenlemeler yer almıyor. Maden tahsislerini durduracak bir karar bulunmuyor. Su kaynaklarının verimli kullanımı için bütçe ayrılmıyor. Buna karşılık teklifte, ‘yeşil büyüme’, ‘sürdürülebilir kalkınma’ ve ‘2053 sıfır emisyon hedefi’ üzere kavramlarla sermayenin muhtaçlıkları önceleniyor. Bu süslü lafların gerisinde, tabiatın ve emeğin piyasa şartlarına teslim edilmesi yatıyor. Doğayı ve toplumu önceleyen halkın İklim Kanunu için kömür ve fosil yakıtlardan çıkış için net bir plan hazırlanmalı. Ekolojik yıkıma neden olan madencilik, güç ve sanayi siyasetleri gözden geçirilmeli. Kuraklık, sel ve yangın üzere iklim krizinin tesirlerine karşı ahenk siyasetleri geliştirilmeli. Doğal ekosistemleri koruyacak tarım siyasetleri oluşturulmalı. İklim cürümlerine karşı kontrol ve yaptırımlar getirilmelidir.
Komisyonlar
TBMM’de bu hafta, Kartalkaya’da Bir Otel’de Meydana Gelen Yangını Araştırma Komisyonu’nda, 8 Nisan Salı, İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa ile Sakarya Üniversitesi Yangın Uygulama ve Araştırma Merkezi akademisyenleri sunum yapacak.
Komisyonun 9 Nisan Çarşamba gerçekleştirilecek toplantısında ise yangınla ilgili soruşturmada vazifeli eksperlerden bilgi alınacak.
Yapay Zeka Araştırma Komitesinin 8 Nisan Salı günkü toplantısında, Adalet Bakanlığı yetkilileri ile Prof. Dr. Osman Gazi Güçlütürk ve Dr. Ali Göksu sunum yapacak.
Siyasi partilerin küme toplantılarının salı ve çarşamba günleri yapılması planlanıyor.
