Dünya yiyor Türkiye izliyor! Türk’ün sofrası neden boş kaldı?
Son beş yılda yüzde binleri aşan artışlarla Türkiye’de et fiyatları dünya ortalamasının üç katına ulaşırken, kişi başına kırmızı et tüketimi Avrupa’nın en düşük düzeyine geriledi.
Türkiye’de kırmızı et fiyatları son beş yılda astronomik artışlar kaydederek dünya ortalamasının üç katına çıktı. Bir kilogram etin dünya genelindeki ortalama fiyatı 6-7 dolar civarında seyrederken, Türkiye’de bu sayı 17-18 dolara kadar yükseldi. Bu durum Türkiye’yi Avrupa’nın en az et tüketen ülkesi pozisyonuna getirdi. Artan fiyatlar, kişi başına kırmızı et tüketimini dünya ortalamalarının altına çekerek, halkın protein gereksinimini karşılamasını zorlaştırıyor.
“REGÜLASYONSUZ FİYATLAR 1200-1300 TL OLURDU”
Ege Telgraf’tan Nihat Ak’ın haberine göre İzmir Kasaplar Odası Başkanı Melih Şenkara, et ithalatının fiyat regülasyonu açısından kritik bir rol oynadığını belirtti. Şenkara, “Normalde bir bireyin günlük et tüketim gereksinimi 150 gramdır. Lakin yapılan ithalat, kişi başına sırf 4 gramlık bir katkıya denk geliyor. Bu, muhtaçlığın 40’ta biri kadar bir ölçü. İthalat büsbütün fiyat regülasyonu için yapılıyor. Şayet bu regülasyon olmasaydı, şu anda 700-800 TL bandında olan büyükbaş dana eti 1200-1300 TL civarında olurdu,” dedi.
Şenkara, karkas ya da bölümlük hayvan ithalatı yerine besi kalitesini artıracak ırk ithalatının daha sürdürülebilir bir tahlil olduğunu savundu. Lakin perakende kasap esnafının 10 aydır birebir fiyattan satış yapmasının, üyeler açısından önemli bir mali yük oluşturduğunu da ekledi.
“ESNAF KÂFİ KÂR MARJINI ELDE EDEMEDEN SATIŞ YAPIYOR”
Avrupa’daki et tüketim oranlarını da pahalandıran Şenkara, “Avrupa’da karlılık yüksek, lakin halkın alım gücü karşısında et fiyatları ucuz kalıyor. Türkiye’de ise gelir düzeyimizin yükselmesi gerekiyor. Esnafın birçok, kâfi kâr marjını elde edemeden satış yapıyor,” diye konuştu.
Şenkara’ya nazaran, et fiyatlarındaki yükseliş enflasyonla orantılı bir seyir izliyor. Personel maliyetleri, yem fiyatları ve üretimdeki düşüş üzere faktörler, arzın talebi karşılayamamasını ve fiyat artışlarını kaçınılmaz kılıyor.
“KALİTESİZ ESER RİSKİ VAR”
Tüketicilere ihtarda bulunan Şenkara, et ve et eserlerinde kalite-fiyat istikrarına dikkat edilmesi gerektiğini vurgulayarak “Dana kıyma fiyatından ucuz sucuk olmaz. Sucuğun firesi hesaba katıldığında, kıyma fiyatının üzerine yüzde 20 eklemek gerekir. Aksi halde kalitesiz eser riski var.” dedi.
Kurban Bayramı’na iki ay kala fiyat kestirimi yapmanın güç olduğunu belirten Şenkara, fiyatların bir ölçü daha artabileceğini öngördü.
“ TÜKETİM ALIŞKANLIKLARI FARKLI”
Türkiye Süt, Et, Besin Sanayicileri ve Üreticileri Birliği (SETBİR) Lideri Dr. İsa Coşkun ise “Dünyada sığır eti ucuz, bizde pahalı” telaffuzunun daha derin bir tahlil gerektirdiğini tabir etti. Coşkun, “Tüketim alışkanlıklarımız ve sığır etinin pazar hissesi öteki ülkelerden farklı. TÜİK bilgilerine nazaran, Türkiye’de kırmızı etin yüzde 70’i sığır etinden oluşuyor, koyun eti ise yüzde 24’te. Küçükbaş ve beyaz et, sığır etine alternatif olamıyor.” dedi.
Coşkun’a nazaran, bu yapısal farklılıklar fiyat karşılaştırmalarını karmaşık hale getiriyor.
“KENDİ KENDİNE YETMEK İÇİN MODERNİZASYON ŞART”
Kırmızı et kesiminde arz-talep istikrarı ve fiyat istikrarı için çalışmalar yapıldığını kaydeden Coşkun, “Geçen yıl 250 bin baş besilik canlı hayvan ve 79 bin ton karkas et ithal edildi. Etçi sığır ırklarının yetiştirilmesiyle hayvan başına et randımanının artırılması ve Türkiye’nin kırmızı et konusunda kendi kendine yetebilir hale gelmesi hedefleniyor,” diye konuştu.
Ancak Türkiye’deki besi işletmelerinin yüzde 60’ının 10 baş ve altında sığıra sahip olduğunu, 500 baş üzeri işletme sayısının ise sırf 400 civarında olduğunu belirten Coşkun, modernizasyonun kıymetine dikkat çekti. Çiftliklerin kurulu kapasitelerinin yüksek olduğunu ve modernizasyon konusunda ileri düzeylerde bulunduğunu da kelamlarına ekledi.
