Azerbaycan-İsrail yakınlığı nasıl başladı? Aliyev’in çıkışı gündem oldu
Türkiye ve İsrail’in, Azerbaycan’ın yakın dostu olduğunu söyleyen Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev, bu iki ülke ortasında yaşanacak rastgele bir yanlış anlaşılmanın kendilerini endişelendirdiğini belirtti. Gündeme bomba üzere düşen bu kelamlar sonrası herkes “Azerbaycan-İsrail dostluğu nereden geliyor?” sorusunu sormaya başladı.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, ADA Üniversitesi’nde düzenlenen “Yeni Bir Dünya Sistemine Doğru” isimli milletlerarası forumda dikkat çeken bir çıkışa imza attı. Türkiye ve İsrail’in, Azerbaycan’ın yakın dostu olduğunu kaydeden Aliyev, bu karşılıklı dostluğun uzun yıllardır çeşitli sıkıntı durumlarla sınandığını söz etti.
Gerek Aliyev’in bu sözleri gerekse Azerbaycan’ın Gazze’deki katliamlara sessiz kalması herkes “Azerbaycan- İsrail dostluğu nereden geliyor?” sorusunu sormaya başladı.
İran faktörü, bu ilgiyi daha da stratejik hale getiriyor. Tahran ile Bakü ortasında yıllardır süregelen gerginlik, Azerbaycan’ı İsrail üzere bölgesel bir aktörle yakınlaşmaya itti. İran’ın Ermenistan’ı desteklemesi ve Azerbaycan’daki dini kümelerle temaslı tansiyonlar, Bakü’nün Tel Aviv ile bağını bir güvenlik siyaseti haline getirdi.
DAĞLIK KARABAĞ SAVAŞINDA TAKVİYE VERDİLER
İsrail, Azerbaycan’ın en büyük petrol alıcılarından biri pozisyonunda. Birebir halde, 2020 yılında Ermenistan ile yaşanan Dağlık Karabağ savaşında Azerbaycan’a sağladığı insansız hava araçları ve savunma sistemleri ile Tel Aviv idaresi, Bakü’nün alandaki muvaffakiyetinde kritik rol oynadı. O periyottan bu yana iki ülke arasındaki askeri iş birliği daha da derinleşti. Bunun ötesinde, Azerbaycan ve İsrail ortasında istihbarat paylaşımı, ortak teknoloji projeleri ve karşılıklı yatırımlar da münasebetlerin sağlam yerini oluşturuyor. İsrailli şirketler Karabağ’ın yine inşasında faal rol alırken, iki ülke ortasında direkt uçuşlar ve diplomatik temaslar da artmış durumda.
İran faktörü, bu alakayı daha da stratejik hale getiriyor. Tahran ile Bakü ortasında yıllardır süregelen gerginlik, Azerbaycan’ı İsrail üzere bölgesel bir aktörle yakınlaşmaya itti. İran’ın Ermenistan’ı desteklemesi ve Azerbaycan’daki dini kümelerle temaslı tansiyonlar, Bakü’nün Tel Aviv ile ilgisini bir güvenlik siyaseti haline getirdi.
Haberler’in haberine nazaran Azerbaycan kamuoyunda ve muhalefet etraflarında İsrail’e karşı tenkitler yer alsa da, hükümet seviyesinde bu bağlantılar stratejik çıkarlar doğrultusunda korunuyor. Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in idaresi, İsrail ile bağlarını sessiz ve istikrarlı biçimde yürütmeyi tercih ediyor. Hükümet, Filistin’e sembolik takviye veriyor olsa da, kamuoyunda İsrail tersi protestoların kısıtlanması bu yaklaşımın göstergesi.
Türkiye üzere Azerbaycan’ın en yakın müttefiklerinden biri bile İsrail’e yönelik sert tenkitlerde bulunurken, Bakü’nün bu tavrı dikkatle izleniyor. Lakin Bakü idaresi, İsrail ile olan ilgilerinin tarihî ve stratejik niteliği nedeniyle bu iş birliğinden vazgeçmeye yanaşmıyor. Sonuç olarak Azerbaycan, İsrail ile olan bağlarını yalnızca ekonomik ve askeri değil, tıpkı vakitte bölgesel istikrar ve güvenlik siyaseti açısından da değerli bir stratejik paydaşlık olarak kıymetlendiriyor. Gazze’deki savaş karşısında sergilenen sessizlik, bu geniş çaplı iş birliğinin bir yansıması olarak görülüyor.
