Depremlerde TSK neden yok? Emekli Tümgeneral Rafet Kılıç’tan şok çıkış
Marmara Denizi’nde 23 Nisan 2025’te yaşanan 6,2 büyüklüğündeki zelzele, doğal afetlerde Türk Silahlı Kuvvetleri’nin (TSK) rolünü yine gündeme taşıdı. 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş sarsıntısında TSK’nın gereğince alanda olmaması ağır tenkitlere yol açmıştı. Emekli Tümgeneral Rafet Kılıç, Sözcü gazetesinden Hürmet Öztürk’e yaptığı açıklamada, TSK’nın afetlerde devre dışı bırakılmasının “darbe paranoyası”ndan kaynaklandığını öne sürdü ve “Doğal afetlere müdahale, darbe korkusuna kurban edilecek bir sorun değildir.” diyerek reaksiyon gösterdi.
Doğal afetlerde TSK’ya vazife verilip verilmediği durumları kıymetlendiren Rafet Kılıç, Sözcü’den Hürmet Öztürk’e konuşrak şunları söyledi:
“Gölcük Zelzelesi olduğunda, Emniyet Asayiş Yardım Planı (EMASYA) protokolü yürürlükteydi. Bu protokol; polisin yetersiz kaldığı durumlarda, toplumsal olaylar ile yangın, sarsıntı, sel üzere doğal afetlerde, valiliğin gerekli görmesi hâlinde askerden yardım alınmasını sağlıyordu.
TSK birlikleri, sivil otoritenin buyruğunda kalarak, üstlerinden buyruk beklemeksizin müdahaleye mecbur kılınmıştı. Bu kapsamda TSK’nın ‘Doğal Afet Yardım Planı da (DAFYAR) bulunuyordu. Bu plan doğrultusunda, mümkün bir zelzelede tüm birliklerin nereye, nasıl, hangi gereçlerle müdahale edeceği; seyyar sahra hastanelerinin nereye kurulacağına kadar her detay belirlenmişti. Planların her yıl eğitimleri ve tatbikatları yapılırdı.
EMASYA Protokolü, 2010 yılında, kelamda ‘Balyoz Darbe Planına’ yer hazırladığı gerekçesiyle yürürlükten kaldırıldı. DAFYAR planları da böylelikle ortadan kalktı. Hala yürürlükte bulunan Türkiye Afet Müdahale Planı ise 2022’de yürürlüğe girdi.
Bu planda; Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ögeleri ‘Ana Tahlil Ortakları’ olarak görevlendirildi. Millî Savunma Bakanlığı (Genelkurmay Başkanlığı) ise sırf ‘Destek Tahlil Ortağı’ olarak konumlandırıldı.
Bu düzenlemelerin bir sonucu olarak TSK, Gölcük Depremi’ndeki üzere topyekûn, organize ve hazır bir halde doğal afetlere müdahale etme imkânını büyük ölçüde kaybetti. 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş merkezli zelzelede de bu durum gün yüzüne çıktı. Kahramanmaraş Depremi’nde görüldüğü üzere, hala büyük doğal afetlerden sonra vatandaşın birinci aradığı ve yanında görmek istediği ünitelerin başında TSK geliyor. Fakat, TSK’ya bu misyon verilmiyor.”
Öztürk Kılıç’a, afetlerde askere misyon verilmemesinin nedenini sorduğunda Kılıç, “darbe paranoyası”nın bu türlü bir kararda tesirli olduğunun söylendiğini belirterek, “Doğal afetlere müdahale konusu, darbe paranoyasına kurban edilebilecek bir sıkıntı değildir” dedi.
