Ay hayali! Güney Kutbu’nda bilim ve güç savaşı
Çin, uzay keşfinde çığır açacak bir projeye imza atmaya hazırlandı. 2035 yılına kadar Ay’ın Güney Kutbu’nda Memleketler arası Ay Araştırma İstasyonu (ILRS) ismiyle bir bilimsel üs kurmayı planlayan Pekin, bu amaçla Rusya’nın da takviyesiyle iki evreli bir strateji izledi.
Proje, Ay’ın su buzu rezervleriyle dolu gizemli bölgesinde sürdürülebilir bir insan varlığı oluşturmayı ve derin uzay araştırmalarını hızlandırmayı amaçladı.
Uzmanlar, bu teşebbüsün hem bilimsel hem de jeopolitik açıdan global uzay yarışını tekrar şekillendirebileceğini vurguladı.
İKİ ETAPLI PLAN VE TEKNOLOJİK ATILIM
Çin Ulusal Uzay Yönetimi (CNSA) liderliğinde yürütülen proje, 2030-2035 yılları ortasında beş üstün ağır roket fırlatmasıyla temel bir robotik üs inşa etmeyi öngördü.
İlk basamakta, 2028’e kadar Chang’e 6, 7 ve 8 misyonlarıyla Ay yüzeyinde keşif ve altyapı testleri yapılacak. İkinci evrede ise 2040-2050 yılları ortasında üs, Mars ve Venüs üzere derin uzay vazifelerini destekleyecek çok fonksiyonlu bir merkeze dönüştürülecek.
CNSA Baş Dizayncısı Wu Yanhua, 5 Eylül 2024’te Anhui’de düzenlenen Memleketler arası Derin Uzay Araştırmaları Konferansı’nda, “Bu üs, insanlığın Ay’ı ve ötesini anlaması için bir köprü olacak” dedi.
GÜNEY KUTBU’NUN STRATEJİK ÖNEMİ
Ay’ın Güney Kutbu, kalıcı gölgeli kraterlerde (PSR) bulunan su buzu rezervleri nedeniyle bilim dünyasının odağında. Arizona Üniversitesi’nden gezegen bilimci Jessica Barnes, “Su buzu, oksijen ve yakıt üretiminde kullanılabilir, bu da uzun periyodik insan yerleşimleri için kritik” dedi.
Hindistan’ın Chandrayaan-3 misyonuyla 2023’te bölgede sülfür, alüminyum ve öteki elementlerin varlığı doğrulanırken, Çin’in Chang’e-6 misyonu, Ay’ın uzak yüzünden getirilen örneklerle manyetik alan değişimlerine dair yeni bulgular ortaya koydu.
KÜRESEL REKABET VE UZMAN GÖRÜŞLERİ
Çin’in Ay üssü planı, ABD’nin Artemis programı ve NASA’nın 2026’da astronot indirme amacıyla direkt rekabet halinde. Johns Hopkins Üniversitesi’nden gezegen bilimci Brett Denevi, “Güney Kutbu, Ay’ın en eski topraklarından biri. Çin’in buradaki varlığı, erken güneş sistemi süreçlerini anlamada büyük bir fırsat sunuyor” dedi. Lakin, Northumbria Üniversitesi’nden uzay hukuku uzmanı Christopher Newman, jeopolitik risklere dikkat çekti:
“Ay’daki kaynaklara erişim, memleketler arası uyuşmazlıkları tetikleyebilir. Çin’in Rusya ile iştiraki, Artemis Anlaşması’nı imzalayan ülkelerle tansiyonu artırabilir.”
BİLİMSEL VE DİPLOMATİK BİR HAMLE
Çin’in Ay üssü projesi, sırf bilimsel bir teşebbüs değil, tıpkı vakitte diplomatik bir güç gösterisi. Pekin, Venezuela, Güney Afrika, Pakistan ve Mısır üzere ülkeleri projeye dahil ederek memleketler arası iş birliğini genişletiyor. Londra Üniversitesi’nden astronomi profesörü Caroline Smith, “Çin, uzayda muhteşem güç olma yolunda kararlı. Bu üs, insanlığın uzaydaki geleceğini şekillendirecek” değerlendirmesinde bulundu.
Çin’in Ay’daki bu argümanlı atılımı, bilim dünyasını heyecanlandırırken, uzay yarışında yeni bir devrin kapılarını araladı. Güney Kutbu’nda yükselen üs, insanlığın derin uzaya seyahatinde bir mihenk taşı olabilir.
