Bilim insanlarından şaşkınlık yaratan keşif: Sismik hareketlerin sebebi ortaya çıktı

Doğu Grönland’daki Dickson Fiyordu’nda oluşan iki dev tsunami, 2023 yılının Eylül ve Ekim aylarında dünya genelindeki sismik sensörlerde sıra dışı titreşimlere neden oldu. Oxford Üniversitesi liderliğinde yürütülen memleketler arası araştırma, bu tsunamilerin birer “ayakta duran dalga” haline gelerek fiyort içinde ileri geri hareket ettiğini ve bu durumun yerkürede her 90 saniyede bir kaydedilen sarsıntıları tetiklediğini doğruladı.

Araştırmanın başyazarı Thomas Monahan, “İklim değişikliği daha evvel görülmemiş uç olaylara yol açıyor” diyerek, bu çeşit değişimlerin bilhassa fizikî sensörlerle izlenmesi güç olan kutup bölgelerinde süratle arttığına dikkat çekti.

Sarsıntıların kökeni, bir buzulu besleyen yamaçlarda yaşanan iki büyük toprak kaymasına dayanıyor. Bu kütle kaymaları, buzulların ısınması sonucu meydana geldi ve dev dalgalar oluşturdu. Tsunamiler ise fiyordun coğrafik yapısı nedeniyle açık denize ulaşamadan içeride sıkıştı.

Araştırma, Aralık 2022’de fırlatılan ve SWOT isimli yeni kuşak radar uydusu sayesinde mümkün hale geldi. SWOT, radar sinyalleriyle deniz yüzeyi yüksekliğini ölçerek tsunamilerin hareketlerini ayrıntılı biçimde kaydetti. Bu, daha evvelki uydularla tespit edilemeyen bilgilerin ortaya çıkarılmasına imkan tanıdı.

Araştırmanın ortak müelliflerinden Profesör Thomas Adcock, bu bulgunun yeni kuşak uydu datalarının geçmişte gizem olarak kalan tabiat olaylarını aydınlatabileceğini gösterdiğini belirtti. Adcock, “Bu yolla tsunamiler, ani deniz kabarmaları ve dev dalgalar üzere okyanus kaynaklı çok olaylar hakkında yeni bilgiler edinebileceğiz” dedi.

Araştırma sonuçları, kutup bölgelerinde iklim değişikliğinin tesirlerinin daha derinlemesine izlenebilmesi için uydulara dayalı teknolojilerin ne kadar kritik hale geldiğini ortaya koyuyor.