Bir gecesi bile 2 yıl yaşlandırıyor! Direk beyni vuruyor
Uykusuzluk, beynin erken yaşlanmasına yol açtı. Yeni bir araştırma, yalnızca bir gece uyumamanın bile beyin yapısında 1-2 yıllık yaşlanmaya benzeri değişiklikler oluşturabileceğini ortaya koydu. Lakin uzmanlar, telafi uykusuyla bu tesirlerin aksine çevrilebileceğini müjdeledi.
Nörologlar ve uyku uzmanları, tertipli uykunun beyin sıhhati için kritik olduğunu vurguladı.
BİLİMSEL BULGULAR NE DİYOR?
Almanya’daki Jülich Araştırma Merkezi’nden nörolog Prof. Dr. David Elmenhorst liderliğinde yürütülen bir çalışma, uykusuzluğun beyin üzerindeki tesirlerini mercek altına aldı.
19-39 yaş aralığındaki 134 sağlıklı gönüllünün manyetik rezonans (MR) manzaraları incelendi.
Katılımcılar dört kümeye ayrıldı: 24 saat uykusuz kalanlar (tam uyku yoksunluğu), bir gecede yalnızca 3 saat uyuyanlar (kısmi uyku yoksunluğu), beş gece boyunca her gece 5 saat uyuyanlar (kronik uyku eksikliği) ve her gece 8 saat uyuyan denetim kümesi.
Araştırmada, 3 binden fazla kişinin datalarıyla eğitilmiş bir yapay zeka algoritması kullanılarak iştirakçilerin beyin yaşları iddia edildi.
Tam uyku yoksunluğu yaşayanların beyin yaşı, 1-2 yıl artış gösterdi. Lakin sevindirici haber, bir gecelik telafi uykusuyla bu değişimin büsbütün geri döndürülebildiği tarafında. Kısmi ve kronik uyku yoksunluğunda ise beyin yaşında manalı bir değişiklik gözlenmedi.
Prof. Elmenhorst, “Üç bağımsız data setinde, tam uyku yoksunluğunun beyin yaşını dengeli biçimde artırdığını gördük. Bu, uyku tertibinin beyin sıhhatiyle direkt irtibatlı olduğunu kanıtlıyor” dedi.
UZMAN GÖRÜŞLERİ: UYKU, BEYNİN GENÇLİK İKSİRİ
ABD’deki California Üniversitesi İnsan Uyku Bilimleri Merkezi Yöneticisi Prof. Dr. Matthew Walker, uykusuzluğun uzun vadeli tesirlerine dikkat çekti. Walker, “Uykusuzluk, beynin öğrenme, hafıza ve karar verme düzeneklerini baltalıyor. Gecede 6 saatten az uyumak, zihinsel çöküşü hızlandırıyor ve Alzheimer üzere nörodejeneratif hastalıkların riskini artırıyor” dedi. Walker’ın “Why We Sleep” isimli kitabında sunduğu datalar, uyku eksikliğinin bağışıklık sistemini zayıflattığını, metabolizmayı bozduğunu ve hatta kalp hastalıklarına yer hazırladığını gösterdi.
Rochester Tıp Merkezi’nden Dr. Maiken Nedergaard ise uykunun beyin için bir “temizlik sistemi” olduğunu vurguladı. Nedergaard’ın araştırmalarına nazaran, uyku sırasında glifatik sistem devreye girerek beyindeki toksinleri temizledi.
Uykusuzluk, bu sürecin aksamasına ve moleküler atıkların birikmesine yol açarak, “Bu atıklar, uzun vadede Alzheimer üzere hastalıkları tetikleyebilir. Bir gün fazladan uyumak bu hasarı telafi etmiyor” dedi. Nedergaard, nizamlı uyku alışkanlıklarının değerine işaret etti.
KRONİK UYKUSUZLUK VE UZUN VADELİ RİSKLER
Araştırma, kronik uyku eksikliğinin uzun vadeli tesirleri hakkında net bir sonuç sunmasa da, uzmanlar bu durumun önemli riskler barındırabileceği konusunda hemfikir.
Uykusuzluk unutkanlık hastalıklarını azdırıyor! Uzmanlar uyardı
Yale Üniversitesi’nden Psikiyatrist Prof. Dr. John Krystal, uykusuzluğun prefrontal korteksin duygusal denetim yeteneğini zayıflattığını ve anksiyete ile depresyon riskini artırdığını belirtti. Krystal, “Kronik uykusuzluk, amigdala üzere duygusal reaksiyon merkezlerini çok etkin hale getiriyor. Bu, kolay bir tartışmada bile çok yansılara yol açabilir” dedi.
Özel bir hastanenin datalarına nazaran, kronik uykusuzluk yaşayanlarda Alzheimer risk genleri varsa, bu durum hastalığa yakalanma mümkünlüğünü artırdı.
Uykusuzluk, beyinde amiloid proteininin birikmesine neden olarak nöronlara ziyan verdi.
NASIL DAHA GÜZEL UYUYABİLİRİZ?
Uzmanlar, uykusuzlukla gayret için pratik teklifler sundu. Prof. Walker’ın “Sağlıklı Uyku için 12 İpucu” listesi, sistemli uyku saatleri, kafein ve alkolden kaçınma, karanlık ve sessiz bir uyku ortamı oluşturma üzere adımları içerdi. Ayrıyeten, bilişsel davranışçı terapi (BDT) ve rahatlama teknikleri, kronik uykusuzluk tedavisinde tesirli yollar olarak öne çıktı.
Dr. Nedergaard, melatonin üretimini artırmak için uyku öncesi ekran kullanımını sınırlamayı önererek, “Biyolojik saatimizi düzenleyen en kıymetli faktör ışıktır. Akşamları mavi ışık maruziyetini azaltmak, uykuya geçişi kolaylaştırır” dedi.
Uykusuzluk kalp krizi getiriyor
UYKUYA ÖNCELİK VERİN
Bilim insanları, uykusuzluğun yalnızca yorgunlukla sonlu olmadığını, beyin sıhhatini direkt tehdit ettiğini vurguladı.
Bir gece uykusuz kalmanın bile beyni yaşlandırabileceği gerçeği, sistemli ve kaliteli uykunun ne kadar kritik olduğunu bir sefer daha gözler önüne serdi.
Uzmanlar, sağlıklı bir zihin ve uzun bir ömür için herkesi uyku tertibine dikkat etmeye çağırdı.
