Dışişleri Bakanı Hakan Fidan: Müslümanların, Arapların, Türklerin, Farsların yaşadığı coğrafyanın kaderi artık değişmeli
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Asharq News’e yaptığı değerlendirmede, “Müslümanların, Arapların, Türklerin, Farsların yaşadığı coğrafyanın mukadderatı artık değişmeli. Ben bu değişimin inşallah bütün bölgede başlamış olduğunu düşünüyorum” dedi. Fidan, Suriye’deki kümelerin silah bırakmasıyla ilgili ise, “YPG terör örgütü Beşar Esad ile dost oldu, o muhaliflere katılmayı reddetti lakin öteki kümeler, kuzeydeki Türkiye’nin desteklediği kümeler, HTŞ olsun, güneydeki kümeler olsun bunların hepsi Beşar’a karşı bir muhalif duruş sergilediler. Artık bu kümelerin yeni periyotta ulusal ordu altında bir ortaya gelmesi değerli bir evrak. Biz en üst seviyedeki yapan etkimizi kullandık” ifadesini kullandı.
Dışişleri Bakanı Fidan, Suudi Arabistan merkezli Asharq News’e Türk dış siyaseti ve şimdiki global ve bölgesel gelişmelerle ilgili değerlendirmelerde bulundu.
Fidan, Ankara’nın Suriye’deki gelişmeleri nasıl okuduğunun sorulması üzerine, gelişmelerin Türkiye ve bölge açısından değerli olduğuna değinerek, “Beşar Esad’ın zulüm ve baskı üreten rejiminin sona ermesi ve halkın iktidarının gelmesine imkan tanıyan bir yapının ortaya çıkması natürel ki hem bölge hem Türkiye için istikrar açısından kıymetli bir gelişme. Biz bunu bölgenin istikrarına kıymetli katkı olarak görüyoruz. Türkiye, bölgesel istikrara çok kıymet veriyor. Bölgemizde çatışmaların olmaması, var olanların son bulması ve ekonomik kalkınmanın, barışın hayat bulması için çalışıyoruz” tabirlerini kullandı.
“YAŞADIĞIMIZ COĞRAFYANIN MUKADDERATI BU OLMAMALI”
Bundan sonraki sürecin nasıl değerlendirileceği sorulan Fidan, “Yeni periyotta, inşallah bundan ders çıkartarak, temel prestijiyle bölge ülkeleriyle – Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar, Mısır, Ürdün, Irak – bir ortaya gelerek daha fazla istikrarı önceleyen bir siyaset üretmeye çalışıyoruz. Yoksa evvelki periyoda baktığımız vakit savaş var, bölünme var, istikrarsızlık var, yerinden edilen milyonlarca insan var. Maalesef bizim yaşadığımız coğrafyaların yazgısı bu olmamalı. Yani Müslümanların, Arapların, Türklerin, Farsların yaşadığı coğrafyanın bahtı artık değişmeli. Ben bu değişimin inşallah bütün bölgede başlamış olduğunu düşünüyorum” diye konuştu.
“SORUNLU MEVZULARI PARANTEZ İÇİNE ALIP UYGUN MEVZULARI DEVAM ETTİRMEK GEREKİYOR”
Ankara’nın Washington ile Suriye bağlamındaki bağlantısının nasıl olacağının sorulması üzerine Bakan Fidan, şu değerlendirmeyi yaptı:
“Yeni periyotta de Trump idaresiyle alışılmış ki en üst seviyede yakın çalışmalarımıza devam edeceğiz. Biliyorsunuz Amerikan idaresiyle uzun yıllara dayanan ilgilerimiz var lakin her hususta tıpkı düşünmüyoruz. Bilhassa bölgesel problemlerde farklı olduğumuz bahisler var. Ama yetişkin, olgun devletlerin takip etmesi gereken bir hareket biçimi var. O da problemli hususları parantez içine alıp güzel olan mevzuları devam ettirmek gerekiyor. Amerika ile de bizim problemli olan konularımız var. Bunların başında Suriye’deki Amerikan siyaseti geliyor. Temel prestijiyle biliyorsunuz Obama periyodunda başlatılmış olan bir siyaset. Amerika, Suudi Arabistan, Türkiye üzere ülkeler Suriye muhalefetine takviye verirken en başında itibaren, daha sonra Amerika dedi ki ‘Ben muhalefete dayanak vermeyeceğim, benim işim DEAŞ’la uğraş etmek olacak’ dedi ve kavramı değiştirdi. O vakit doğal bir ton jeopolitik krizi de beraberinde tetiklemiş oldu bilmeden. Bunu yaparken de o denli bir formda yaptı ki öteki bir terörist örgütü aldı. PKK/PYD’yi DEAŞ ile savaşmak ve DEAŞ’lı mahkumları mahpusta tutmak üzere kullandı.
Biz dedik ki Amerika’ya ‘Bu yanlış, bunu öbür türlü de yaparız, bilhassa Türkiye’nin ulusal güvenliğine muazzam bir tehdit oluşturuyor bu ve siz bunu biliyorsunuz. PKK, Amerikan tarafında da terör örgütü olarak tanınan bir örgüt. PKK başkanlarının başına beşer milyon dolar para mükafatı konmuş durumda Amerika tarafından uzun yıllardır. Bu türlü bir gerçeklik varken, siz PKK’nın uzantısıyla Suriye’de bu türlü bir iş yapıyor olmanız çok hayra alamet değil’. Obama bunun süreksiz olduğunu söylemişti. Sonra sayın Trump geldi. Sayın Trump bunu kaldırmak istedi çok samimi bir halde birkaç sefer ancak Amerika’nın o dönemki idaresindeki birtakım ögeler buna direndiler. Onun içindir ki sayın Trump sadece o hususta değil, diğer hususlarda da Amerikan sistemi tarafından oyalandığını gördüğü için artık yeni devirde ben bakıyorum kendisinin iradesini ve talimatlarını harfiyen hayata geçirecek yeni takımlar atıyor. İnşallah bu yeni periyotta hem Suriye konusunda hem terörle uğraş konusunda hem bölge ülkelerinin güvenliği konusunda en üst seviyede anlayış birliğine ulaşırız. Bunun için çalışacağız.”
“BİZ EN ÜST SEVİYEDEKİ YAPAN ETKİMİZİ KULLANDIK”
Fidan Suriye’deki tüm tarafların tıpkı masa etrafında mutabakatına teşkil eden konular ve bunu nasıl gördüğü sorulması üzerine şunları kaydetti:
“Şu anda esasen Suriye’deki yeni idarenin önündeki en kıymetli evraklardan biri bu. Ülkedeki silahlı kümelerin artık tek bir ordu çatısı altında toplanması ve tek bir legal devlet organının fakat silah taşımaya ve güç kullanmaya yetkili olması. Bütün çağdaş devletlerde olması gereken budur. Yani birden fazla silahlı kümenin, silahlı ögenin olması farklı otoritelere bağlı, yani bu iç savaşın bir yeri demektir, bu kabul edilebilir bir husus değil. Onun için yeni devirde biz farklı silahlı kümeler, biliyorsunuz bunlar Esad rejimine karşı muhalefet etmişlerdi tek bir küme hariç, YPG terör örgütü Beşar Esad ile dost oldu, o muhaliflere katılmayı reddetti fakat başka kümeler, kuzeydeki Türkiye’nin desteklediği kümeler, HTŞ olsun, güneydeki kümeler olsun bunların hepsi Beşar’a karşı bir muhalif duruş sergilediler. Artık bu kümelerin yeni devirde ulusal ordu altında bir ortaya gelmesi değerli bir evrak. Biz en üst seviyedeki yapan etkimizi kullandık. Kuzeydeki kümeler sayı olarak en yüksek sayıya sahip kümeler. 80 binden fazla silahlı ögenin olduğu Türkiye’ye yakın kümeler var. Biz bunlara hiç düşünmeden dedik ki ‘Gidin ulusal orduya katılın, ulusal ordunun modülü olun ve ülkede bir düzensizlik çıkmasına müsaade vermeyin’. Umarım güneydeki kümelerde, Süveyda ve Dara’da tıpkı şey olur.”
“MAZLUM ABDİ ASLINDA PKK’NIN BİR ALT ORGANININ YÖNETİCİSİ”
Türkiye’nin SDG sorununu nasıl çözmeyi düşündüğüne yönelik soru üzerin Fidan şöyle konuştu:
“Yeni idare, tıpkı öbür silahlı kümelere yapıldığı üzere YPG’ye de silahları bırakması için davette bulunuyor. Bizim burada beklentimiz şu; bütün etnik kümelerin – Kürtlerin, Türklerin, Yezidilerin, Hristiyanların, Arapların, Sünnilerin, Şiilerin, Alevilerin, Nusayrilerin – kendi kültürlerini yaşarken tıpkı vakitte eşit vatandaş olarak Suriye toplumunda yerini almaları. Bunu mümkün kılacak bir sistemin olağan olmasını biz istiyoruz açıkçası. Artık bu yeni idare de bunu yapmak istiyor. Bu olurken YPG’nin ‘Silahlarından vazgeçmiyorum’ demesi kabul edilebilir bir durum değil. Bu şu anda Suriye’nin kendisi için bir sorun. Türkiye ile ilgili sorunlu kısma gelince; biliyorsunuz YPG, PKK’nın bir uzantısı. Türkiye’den, Irak’tan, İran’dan ve Avrupa’dan 2 binden fazla PKK’lı mensup, memleketler arası terörist, yabancı savaşçı PKK’nın saflarında, YPG saflarında SDF dediğimiz yapıyı yönetiyor. Artık bu aslında memleketler arası kamuoyundan saklanan bir şey. Memleketler arası kamuoyunun önüne Mazlum Abdi’yi çıkartıyorlar. Bu adam aslında PKK’nın bir alt organının yöneticisi. Bunun üstünde Suriye’de PKK yöneticileri var. Sabri Ok var, Fehman Hüseyin var. Birisi siyasi bahislere bakıyor, birisi askeri mevzulara bakıyor, PKK yöneticileri. Ferhat Abdi Şahin’in bunların müsaadesi olmadan rastgele bir karar vermesi, adım atması mümkün değil. Münasebetiyle Suriye’de yeni devirde bir terör örgütünün bu halde faaliyet gösteriyor olması kabul edilemez.
Bu terör örgütünün Amerikalılar tarafından DEAŞ mahkumlarına gardiyanlık yapmak için istihdam edildiklerini de biliyoruz. Artık DEAŞ mahkumlarının hapishanelerde kalmalarını sağlayacak, YPG’nin de terör faaliyetinden vazgeçmesini sağlayacak ve Kürtlerin de hakkını koruyacak bir denkleme gereksinimimiz var. Biz bu denklemi biliyoruz. Nedir bu denklem? Bu denklem, birincisi YPG silahlarını bırakacak, Şam’daki yeni idare çabucak hapishaneleri ve kampların idaresini devralacak. Gerekirse Türkiye olarak biz bu bahiste takviye vermeye hazırız, biz ve başka ülkeler, hiçbir sorun yok. Amerika’nın zati önceliği DEAŞ mahkumlarının dışarı çıkmaması. Onun sağlanması gerekiyor. Onun dışında da silahlı kümelerin artık silahlarını tasfiye etmesi lakin oradaki öteki etnik kümelerin da kültürel haklarını kullanması gerekiyor. Bunun formülü çok kolay.”
“SURİYELİLERİN DÖNMESİNİ MÜMKÜN KILACAK ORTAMLARIN OLMASI İÇİN ÇALIŞIYORUZ”
Fidan, Türkiye’deki sığınmacılarla ilgili ise şunları kaydetti:
“Suriyeli kardeşlerimiz bizim burada konuklarımız, temel itibariyle biz onlara ‘Gidin’ demeyiz. Bu bizim kültürümüzde de yok, devlet siyasetimizde da bu türlü bir şeyimiz yok. Fakat Suriye’de onların dönmesini mümkün kılacak ortamların olması için çalışıyoruz. Suriye’deki yeni hükümet de çalışıyor, milletlerarası toplum da buna çalışıyor. Biliyorsunuz yalnızca Türkiye’de değil, birçok yerde 10 milyondan fazla yerinden edilmiş Suriyeli kardeşimiz var. Bunların kendi topraklarına dönmesi gerekiyor ki Suriye iktisadı, toplumsal hayatı, kültür hayatı tekrar canlansın. İnşallah vakitle ben Suriye’deki koşullar düzeldikçe artık azar azar başlayan geri dönüşlerin daha yüksek ölçüde olacağını görüyorum. Buna ait çok fazla emare var.”
“İRAN’IN HEM KOMŞULUK BAĞLARINI HEM DIŞ SİYASETİNİ RESETLEMEK İÇİN BİR FIRSAT”
Suriye’de rejimin düşmesinin Türkiye-İran münasebetlerini nasıl etkilediği sorulan Fidan; “İran artık Suriye’de değil. Münasebetiyle Türkiye için olumsuzluk üreten bir ortamın da kesimi değil. Hasebiyle Suriye, aramızdaki ihtilaflı bir alan olmaktan çıktı. Her alakada ihtilaflı belge sayısını azalttığınız vakit olumluluk daha fazla yükselir. Ben bunun iki ülke bağlarını daha da ileri götürmek için bir fırsat olduğunu düşünüyorum. Tıpkı vakitte İran’ın bölgedeki hem komşuluk bağlantılarını hem dış siyasetini tekrar resetlemek için, programlaması için bir fırsat teşkil ettiğini düşünüyorum. Ve İran’ın yöneticilerinin bu yeni fırsatı kullanmak istediklerini açıkçası değerlendiriyorum” sözlerini kullandı.
“RUSYA YENİ PERİYOTTA SURİYE İLE YENİ BİR İLGİ BAŞLATMAK İSTİYOR”
Fidan, Rusya’nın Suriye’nin kıyı bölgesindeki varlığı ve son gelişmelere ait soru üzerine, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile yaptığı telefon görüşmesini anımsatarak, “Birkaç gün evvel sayın Lavrov aradığında Suriye ile ilgili aradı, onunla uzun uzun konuştuk, yeni periyotta Suriye ile eşitlikçi ve saygın bir ilgi başlatmak istediklerini söylediler. Bu noktada Türkiye’nin olumlu katkısını da beklediklerini söylediler. Rusya yeni devirde Suriye ile yeni bir bağ başlatmak istiyor” dedi.
“LİDERDEN BAŞKANA DİPLOMASİ DAHA KESTİRME BİR YOL OLUYOR”
Yeni devirde Türkiye’nin ABD ile bağlarının nasıl olacağına dair soru üzerine Bakan Fidan şu değerlendirmeyi yaptı:
“Sayın Trump son derece radikal değişiklikleri öneren bir iç siyaset ve dış siyaset gündemiyle iktidara geldi ve birinci günde imzaladığı Başkanlık Kararnameleri ile çok büyük değişikliklerin de habercisi oldu açıkçası. Artık bundan sonra bunun Avrupa Birliği’ne, Çin’e, Rusya’ya, Körfez’e, Afrika’ya, Kuzey Amerika’ya, Güney Amerika’ya bakan yönleri olduğu gibi bizim coğrafyamızda da Türkiye’ye de bakan yönü var. Biz hem global başka davranış şekillerini da inceleyerek yeni devirde açıkçası daha uyumlu, daha verimli, daha iş birliğimizi ilerleten bir dış siyaset beraberliğini hedefliyoruz. Cumhurbaşkanımızın da görüşü bu istikamette. Biliyorsunuz kendisinin sayın Trump ile yakın bir önder bağı var. Önderden öndere diplomasi her vakit için daha kestirme bir yol oluyor. Bizim üzere işi dış bağlar olan Bakanların ve başka siyasalların önünü de açıkçası açıyor.”
“ÇOK EVVELDEN OLMASI GEREKEN BİR ATEŞKESTİ”
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Hamas ile İsrail ortasındaki ateşkese ait olarak, “Bu ateşkes çok evvelden olması gereken bir ateşkesti. Biliyorsunuz 50 bin saf bayan ve çocuğun şehadetiyle sonuçlanan bir katliamdan, bir soykırımdan bahsediyoruz. Bunun çok evvel olması gerekiyordu. 2 milyona yakın insan da evsiz bırakıldı. Koca bir Gazze’nin bütün altyapısı, üst yapısı yok edildi” değerlendirmesini yaptı.
