Ekonomik alarm: Çin, Rusya ve Japonya krizin eşiğinde
Orta Doğu’da ve Ukrayna’daki savaşlarla çalkanan Asya ülkeleri, rastgele bir savaştan daha yıkıcı bir krize gerçek sürükleniyor.
Bölgenin ve dünyanın en büyük ekonomilerinden olan Rusya ve Çin’deki ekonomik buhranlar kartopu üzere büyüyerek bir çığa dönüşme riski taşıyor.
Japonya ise bankacılık krizinin önüne geçebildi, lakin merkez bankası hala enflasyonun önünü alabilmiş değil.
Uzmanlar, Asya’da bir bankacılık krizinin kapıda olduğunu ve gelecek 12 ay içersinde patlak verebileceğini vurguluyor. Asya’daki bankacılık krizi, tüm dünyayı tesiri altına almakla tehdit ediyor.
2025’TE EMLAK KRİZİNDE SON DURUM
Çin’de emlak krizi ülkeyi kasıp kavuruyor. Emlak devleri son devirlerde ayakta durmakta zorlanıyor.
Evergrande iflas etti, Country Garden, Vanke üzere şirketler de borç yapılandırma sürecinde. Bu şirketlerin birçok, yurtdışı tahvil borçlarını ödeyemez hâle geldi.
Yarım kalan projeler nedeniyle halkta itimat kaybı büyüdü.
ÇİN’DE EMLAK KRİZİ NASIL BAŞLADI
Kriz, 2020’de Evergrande isimli dev inşaat firmasının borçlarını ödeyememesiyle tetiklendi.
Çinli inşaat devleri uzun yıllar borçlanarak büyüdü: Daireler daha inşa edilmeden satılıyor, bu ön satışlardan elde edilen gelirle yeni projeler başlatılıyordu.
Ancak 2020’de hükümet “Üç Kırmızı Çizgi” isimli regülasyonu getirdi: Şirketlerin borç düzeyleri sınırlanmaya başladı ve kredi muslukları kısıldı.
Bu da birçok inşaat şirketini likidite krizine sürükledi ve devasa sayıda konut projesi yarım kaldı.
Eskiden “ev almak yatırım aracıydı”, artık beşerler fiyatların daha da düşeceğinden korktuğu için alım yapmak istemiyor.
2025 prestijiyle gayrimenkul satışları 2019’a nazaran yüzde 40’tan fazla azalmış durumda. Boş konut sayısı 60-70 milyon kestirim ediliyor.
BANKALAR VE GÖLGE FİNANS SİSTEMİ BASKI ALTINDA
İnşaat bölümüne yüksek oranda kredi veren bankalar, tahsili güç krediler nedeniyle sıkıntılar yaşıyor. Gölge bankacılık dediğimiz kayıt dışı borç düzenekleri (tröstler, yatırım fonları) iflas eden geliştiriciler nedeniyle çökmeye başladı.
Çin hükümeti 2024 sonu prestijiyle birtakım tedbirler aldı: Hudutlu mali takviye, faiz indirimi, “bitmemiş meskenlerin tamamlanması” için özel fonlar oluşturuldu.
Ancak büyük bir kurtarma paketi gelmedi, zira bu durum “ahlaki tehlike” (moral hazard) oluşturabilir: yani borçla büyüyen şirketleri ödüllendirmiş olur.
RUSYA’DA BANKALAR UÇURUMA SÜRÜKLENİYOR
Rus iktisadı de büyük krize yanlışsız sürükleniyor. Bloomberg’e nazaran önümüzdeki 12 ay içinde sistemik bir bankacılık krizi yaşanabileceği ihtimali, Rus bankacıları endişelendiriyor.
Bloomberg tarafından görülen evraklar ve yetkililere nazaran, ülkenin en büyük bankaları, artan makûs krediler nedeniyle sessizce alarm vermeye başladı.
Şirketler ve kişisel müşteriler yüksek faiz oranları altında borçlarını ödemekte zorlanıyor. Bloomberg’e konuşan kaynaklar, durumun son derece riskli olduğunu ve şartlar değişmezse, önümüzdeki yıl içinde ülke genelinde bir borç krizinin finans bölümüne yayılabileceğini söylüyor.
Bunun teme sebebi ise, Rusya’nın 3 yıldır sürdürdüğü Ukrayna’daki savaş oldu. Avrupa Birliği, daha fazla Rus bankasına yaptırım uygulamayı tartışıyor.
BANKALAR PARASINI ALAMIYOR
Bazı büyük bankaların dahili notlarına nazaran birçok borçlu ödemelerini erteliyor ve kamuya açıklanan gecikmiş kredi oranları bu tabloyu gizliyor.
Rusya Merkez Bankası bilgilerine nazaran bankalar 2024 yılında 3.8 trilyon ruble ile rekor kar açıkladı.
Ancak iç değerlendirmeler, kredi portföylerinde süratli bir daralma yaşandığını ortaya koyuyor. 2025’in birinci iki ayında şirket kredileri 1.5 trilyon ruble azaldı.
Hükümetin savaş için yaptığı devasa harcamalar, savunma sanayiini canlandırırken özel dal şirketleri yavaşlayan talep, artan maliyetler ve düşen ihracat gelirleriyle baş etmeye çalışıyor.
İnşaat ve sanayi bölümlerinde gözle görülür bir sakinlik yaşanıyor. Askeri üretim tarafında da birinci kere bir tıkanma belirtisi ortaya çıktı.
JAPONYA MERKEZ BANKASI ELİNİ SIKILAŞTIRIYOR
Japonya Merkez Bankası (BoJ), beklentiler dahilinde kısa vadeli siyaset faizini değiştirmeyerek Ocak 2025’teki son artıştan bu yana birebir düzey olan yüzde 0,5’te bıraktı.
Enflasyon beklentilerinin orta seviyede arttığı aktarılan metinde, pirinç fiyatlarındaki artışlara vurgu yapıldı.
Ayrıca metinde, yıllardır sürdürdüğü ultra gevşek para siyasetini sıkılaştırma eforlarının bir kesimi olarak bankanın Mart 2026’ya kadar Japon devlet tahvili alımlarını her çeyrekte 400 milyar yen azaltma planına sadık kalacağı belirtildi.
BoJ, Nisan 2026 sonrası için yeni bir plan açıkladı. Nisan 2026’dan itibaren Japon devlet tahvillerinin geri alımını her çeyrekte 200 milyar yen azaltacağını duyurdu. Böylelikle aylık tahvil alımları 2027 yılının birinci çeyreğine kadar 2 trilyon yene düşecek.
