İlişkileri bitiren asla söylenmemesi gereken zehirli cümleler
Aşk, itimat ve iletişim üzerine kurulu ilgiler, bazen farkında olmadan söylenen birkaç sözle sarsılabiliyor.
Psikologlar, “zehirli cümleler” olarak isimlendirilen bu tabirlerin, çiftler ortasındaki duygusal bağı yıpratarak ayrılıkların kapısını araladığını belirtti.
Bilimsel araştırmalar ve memleketler arası uzman görüşleri, bu cümlelerin yalnızca anlık öfke patlamaları olmadığını, tıpkı vakitte uzun vadeli ruhsal hasarlara yol açabileceğini ortaya koydu.
Peki, hangi tabirler bağları zehirliyor ve bu tuzaklardan nasıl kaçınılır? Tüm ayrıntılar haberimizde…
ZEHİRLİ CÜMLELERİN RUHSAL ANATOMİSİ
Zehirli cümleler, çoklukla tenkit, suçlama, genelleme yahut küçümseme içeren sözler olarak tanımlandı.
ABD’deki Gottman Enstitüsü’nün kurucusu psikolog Dr. John Gottman, 40 yılı aşkın müddettir çift terapileri üzerine yaptığı araştırmalarda, birtakım cümlelerin münasebetlerde “dört nala koşan felaketler” olarak isimlendirdiği yıkıcı tesirler oluşturduğunu belirtti. Gottman’ın Journal of Family Psychology’de yayımlanan çalışması, “Sen daima böylesin” yahut “Benden daha uygununu mi bulacaksın?” üzere sözlerin, çiftler ortasında güvensizlik ve duygusal uzaklık yaratarak boşanma mümkünlüğünü %30 artırdığını gösterdi.
İngiltere’deki Oxford Üniversitesi’nden klinik psikolog Dr. Susan Heitler, zehirli cümlelerin çoklukla “genellemeler” ve “kişisel saldırılar” halinde ortaya çıktığını vurgulayarak, “Örneğin, ‘Hiçbir vakit beni dinlemiyorsun’ demek, partneri bir bütün olarak cürümler ve savunma sistemini tetikler. Bu, irtibatı tıkar ve empatiyi yok eder” dedi.
Heitler, bu cins tabirlerin, partnerin kendini bedelsiz ve anlaşılmamış hissetmesine yol açtığını, bunun da bağlantıyı yavaş yavaş tükettiğini belirtti.
EN YAYGIN ZEHİRLİ CÜMLELER NELER?
Psikologlar, bağlarda en sık kullanılan ve yıkıcı tesire sahip kimi cümleleri sıraladı:
“Sen daima böylesin” yahut “Hiç değişmeyeceksin”: Genellemeler içeren bu tabirler, partnerin karakterine yönelik bir hücum olarak algılandı. Gottman’a nazaran, bu cins cümleler, çiftler ortasında “duygusal taş duvar” oluşmasına neden oldu.
“Benden daha güzelini bulamazsın”: Bu tabir, partnerin özgüvenini zedeleyerek duygusal manipülasyona yol açıyor. The American Psychological Association’a nazaran, bu cins cümleler, ilgide güç dengesizliği oluşturdu.
“Başka biri olsa bunu yapmazdı”: Karşılaştırma içeren sözler, partnerin kendini yetersiz hissetmesine neden oldu. Dr. Heitler, bu cümlelerin, kıskançlık ve güvensizlik üzere olumsuz hisleri körüklediğini söyledi.
“Boş ver, sen anlamazsın”: Küçümseme içeren bu söz, partnerin hislerini geçersiz kılıyor ve irtibat köprülerini yıkıyor.
Türkiye’den Uzman Psikologlar, zehirli cümlelerin Türk toplumunda da sıkça kullanıldığını ve bilhassa “Senin yüzünden bu türlü oldu” üzere suçlayıcı tabirlerin çiftler ortasında derin yaralar açtığını belirtti.
Uzmanlar, “Bu cümleler, öfke anında söylense bile, partnerin bilinçaltında birikerek inanç kaybına yol açar. Çiftler, bu tuzaklardan kaçınmak için ‘ben dili’ni kullanmayı öğrenmeli” tavsiyesinde bulundu.
BİLİMSEL BULGULAR NE SÖYLÜYOR?
Zehirli cümlelerin münasebetler üzerindeki tesiri, sırf duygusal değil, birebir vakitte nörolojik seviyede de incelendi.
Nature Communications’da yayımlanan bir araştırma, olumsuz ve suçlayıcı tabirlerin, beynin amigdala bölgesini aktive ederek gerilim hormonu kortizol salgısını artırdığını gösteriyor. Bu, çiftler ortasında kronik gerilim ve duygusal tükenmişlik oluşturdu. Öte yandan, yapan bağlantı kullanan çiftlerde, oksitosin üzere bağlanma hormonlarının salgılandığı ve alakanın güçlendiği gözlemlendi.
Journal of Social and Personal Relationships’te yayımlanan bir diğer çalışma, zehirli cümlelerin ağır olarak kullanıldığı ilgilerde, partnerlerin %40’ının bir yıl içinde ayrıldığını ortaya koydu. Bilhassa, “defansif iletişim” olarak isimlendirilen savunma ve karşı atak döngüsü, münasebetlerin çöküşünü hızlandırdı. Dr. Gottman, bu döngüyü kırmanın yolunun, çiftlerin birbirine karşı şefkatli ve anlayışlı bir lisan kullanması olduğunu vurguladı.
ZEHİRLİ CÜMLELERDEN KAÇINMANIN YOLLARI
Uzmanlar, zehirli cümlelerin bağları yok etmesini önlemek için şu tekliflerde bulunuyor:
“Ben dili” kullanın: “Beni dinlemediğini hissediyorum” yerine “Beni dinlemediğinde kendimi kıymetsiz hissediyorum” demek, suçlama yerine hisleri söz etti.
Sakin kalmaya çalışın: Öfke anında söylenen cümleler ekseriyetle zehirli oldu. Dr. Heitler, derin nefes alarak yahut konuşmayı erteleyerek duygusal patlamaların önüne geçilebileceğini söyledi.
Empati kurun: Partnerinizin bakış açısını anlamaya çalışmak, suçlayıcı sözlerden kaçınmayı kolaylaştırır.
Profesyonel dayanak alın: Çift terapisi, zehirli bağlantı kalıplarını kırmada tesirli bir metot. Türkiye’de de çift terapisi, son yıllarda giderek daha fazla tercih edildi.
Uzman Psikologlar, “Çiftler, zehirli cümlelerin farkına vardıklarında ve bunları değiştirmek için efor gösterdiklerinde, bağlarında mucizevi bir dönüşüm yaşanabilir. Kıymetli olan, karşılıklı hürmet ve anlayışı tekrar inşa etmektir” dedi.
KELİMELERİNİZLE BAĞLANTINIZI KURTARIN!
Psikologlar, sözlerin gücünün hafife alınmaması gerektiği konusunda hemfikir. Zehirli cümleler, fark edilmeden bağlantıların temelini çürütebiliyor. Fakat, şuurlu bir gayret ve yapan bağlantıyla, çiftler bu tuzaklardan kurtulabilir ve daha sağlıklı bir bağ inşa edebilir. Uzmanların daveti net: Sözlerinizi dikkatle seçin, zira onlar ya aşkınızı güçlendirir ya da sessizce yok eder.
