İskenderiye’nin gizli hazinesi: Roma çömlek atölyesi ortaya çıktı
Mısır’ın tarihi liman kenti İskenderiye, arkeoloji dünyasını heyecanlandıran bir keşfe mesken sahipliği yaptı. Tabba Matouh arkeolojik alanında yürütülen hafriyatlarda, Roma devrine (MÖ 1. yüzyıl – MS 4. yüzyıl) tarihlenen bir çömlek atölyesi ortaya çıkarıldı.
Antik fırınlar, kil kaplar ve üretim aletleriyle dolu bu alan, Roma İmparatorluğu’nun Akdeniz’deki ekonomik ve kültürel ağını aydınlatacak kıymetli bulgular sundu.
Uzmanlar, atölyenin yalnızca lokal üretimi değil, tıpkı vakitte bölgedeki ticaret yollarını anlamada da kilit bir rol oynayabileceğini vurguladı.
Kazı çalışmaları, Mısır Eski Eserler Yüksek Kurulu ile milletlerarası bir arkeolog takımının iş birliğiyle gerçekleştirildi. Atölyede bulunan kilden yapılmış amphoralar, günlük kullanım kapları ve dekoratif seramikler, Roma devrinin zanaatkarlık maharetlerine ışık tuttu. Bilhassa, zeytinyağı ve şarap nakliyatında kullanılan amphoraların çokluğu, İskenderiye’nin Roma dünyasındaki stratejik kıymetini bir sefer daha gözler önüne serdi.
UZMAN GÖRÜŞLERİ: BİR TİCARET MERKEZİNİN İZLERİ
Oxford Üniversitesi’nde Klasik Arkeoloji profesörü olan Dr. Andrew Wilson, keşfi “İskenderiye’nin Roma periyodundaki ekonomik canlılığını anlamak için eşsiz bir fırsat” olarak kıymetlendirdi. Wilson, “Bu atölye, yalnızca çömlek üretimiyle hudutlu değil; birebir vakitte İskenderiye’nin Akdeniz ticaretindeki rolünü gösteriyor. Bulunan amphoralar, Kuzey Afrika’dan Avrupa’ya uzanan bir ticaret ağının delili olabilir” dedi.
Wilson’a nazaran, atölyenin pozisyonu, limana yakınlığı nedeniyle stratejik bir avantaja sahip ve bu, eserlerin süratli bir halde ihraç edilmesini sağlıyordu.
Fransa’daki Sorbonne Üniversitesi’nden arkeolog Dr. Hélène Cuvigny ise atölyenin toplumsal yapıya dair ipuçları sunduğunu düşündü:
“Çömlek atölyeleri, yalnızca üretim merkezleri değil, birebir vakitte toplulukların buluştuğu yerlerdi. Bu keşif, Roma İskenderiye’sinde zanaatkarların hayat biçimini ve toplumsal etkileşimlerini anlamamıza yardımcı olabilir.”
Cuvigny, atölyede bulunan yarım kalmış kapların, üretim sürecinin ayrıntılarını ortaya koyduğunu ve bu cins bulguların az olduğunu belirtti.
BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR: ROMA ZANAATKARLIĞININ İZİNDE
Tabba Matouh’taki hafriyatlar, son yıllarda sürat kazanan arkeolojik çalışmaların bir modülü.
Yayımlanan bir araştırmada, İskenderiye’nin Roma periyodundaki seramik üretimi üzerine çalışan bilim insanları, bölgedeki kil yataklarının kalitesinin çömlekçilik için ülkü olduğunu ortaya koydu.
Tabba Matouh atölyesindeki bulgular, bu tezi doğruladı. Atölyede kullanılan kilin kimyasal tahlili, mahallî kaynaklardan elde edildiğini ve yüksek ısıya güçlü fırınlarda işlendiğini gösterdi.
Ayrıca, Roma periyodu çömlekçiliğine dair Journal of Archaeological Science’ta yayımlanan bir makale, amphora üretiminin standartlaşmasının Roma iktisadının tertip gücünü yansıttığını öne sürüyor.
Tabba Matouh’taki bulgular, bu standardizasyonun İskenderiye’de de uygulandığını deliller nitelikte.
Atölyede ortaya çıkan damgalı kaplar, eserlerin hangi ustaya yahut ticari kümeye ilişkin olduğunu gösterdi.
Roma dünyasında markalaşmanın erken örneklerinden biri olarak dikkat çekti.
İSKENDERİYE’NİN TARİHİ CANLANIYOR
Tabba Matouh’taki çömlek atölyesi, İskenderiye’nin Roma devrindeki çok katmanlı yapısını gözler önüne serdi.
Bir vakitler Büyük İskender’in kurduğu bu kent, Helenistik periyottan Roma’ya uzanan süreçte bir kültür ve ticaret merkezi olarak parladı.
Atölyenin keşfi, kentin bu rolünü sürdürmeye devam ettiğini ve sıradan zanaatkarların bile bu büyük kıssanın bir modülü olduğunu gösterdi.
Yerel halk da keşfe büyük ilgi gösteriyor. Hafriyat alanına yakın bir mahallede yaşayan Amina Hassan, “Bu buluntular, İskenderiye’nin tarihini daha düzgün anlamamızı sağlıyor. Çocuklarım için bu kentin ne kadar özel olduğunu bilmek gurur verici” dedi.
Mısır Eski Eserler Yüksek Kurulu, atölyenin bir kısmını müdafaa altına alarak halka açık bir standa dönüştürmeyi planladı.
GELECEKTEKİ KEŞİFLERE KAPI ARALIYOR
Arkeologlar, Tabba Matouh’taki çalışmaların şimdi başlangıç basamağında olduğunu ve atölyenin etrafında daha fazla buluntu olabileceğini düşündü. Bilhassa, atölyeye bağlı olabilecek bir yerleşim alanı yahut depolama tesislerinin varlığı araştırıldı.
Dr. Wilson, “Bu keşif, İskenderiye’nin Roma devrine dair bildiklerimizi yine yazabilir. Her bir kap, bir öykü anlatıyor” diyerek gelecekteki kazıların kıymetine dikkat çekti.
İskenderiye, bir kere daha tarih sahnesinde parladı. Tabba Matouh’taki çömlek atölyesi, Antik Roma’nın zanaatkar ellerinden günümüze uzanan bir miras olarak, hem bilim dünyasını hem de tarih meraklılarını büyülemeye devam ediyor.
