Tarımda dışa bağımlılık arttı! Çiğ köftenin marulu bile ithal
Tarımda artan dışa bağımlılık ve ithal girdi maliyetleri yanında yüksek enflasyon, personellik fiyatlarındaki artış, akaryakıt, güç ve nakliye fiyatlarındaki yüksek artırımlar pek çok eserde ithalatı daha cazip hale getirirken, ulusal yiyeceklerimizden çiğ köfte bile ithal girdilerle erişilmez hale geldi. Dürümü 250 TL’ye yükselen etsiz çiğ köftenin biberi İran’dan, yanındaki marulu Nil ırmağı kıyılarında yetiştirilerek Mısır’dan geliyor. Ayçiçek yağı sıfır gümrükle Ukrayna, Bosna Hersek, Tunus’un yanı sıra Makedonya’dan ithal ediliyor. Çiğ köftenin bulguru da tartıyla Rusya’dan ithal edilip Türkiye’de işlenen buğdaydan üretiliyor. Şanlıurfa’nın isotu, Antep’in, Maraş’ın, Adıyaman’ın acı biberi yerine acılı çiğ köftenin pul biberi, acı biberi yeniden İran’dan ithal. Etli çiğ köftede ithal et nedeniyle porsiyonlar küçülürken fiyatlar zamlanıyor. Kilosu 500-600 liraya ulaşan dana kıymayla etli çiğ köftenin 250 gramlık porsiyonu 300-350 TL ortasında satılıyor. Yeniden İran, Mısır Ukrayna’dan gelen biber, marul, soğan, ayçiçek yağının yanı sıra ana girdi olan et ithal.
Ramazan öncesi et fiyatlarının artmaması için Et ve Süt Kurumu’nun (ESK) 40 bin büyükbaş canlı hayvan ithal ederek, toptan ve perakende et üreticilerine dağıtılacağı açıklandı. Yerli üreticinin marulu, biberi, seradaki eserleri yüksek girdi maliyetleri, personellik, nakliye fiyatlarının inanılmaz seviyelere yükselmesi nedeniyle pazara, markete ulaşamadan tarlalarda, bahçelerde, seralarda çürüyor. Ziraî desteklemeye ayrılan para ithal tarım ve besin eserlerine ödenen milyar dolarlar karşısında anlamsız hale geliyor.
KOMİTELERDEN BESİN SANAYİCİLERİNE VE ÜRETİCİLERİNE ARTIRIM BASKISI, CEZA TEHDİDİ
Ramazanda fiyatların zamlanmaması için besin sanayicileri ve üreticilerle peş peşe yapılan toplantılarda eserlerin en az 12 ay sabitlenmesi istikametindeki baskılar artıyor. Hazine ve Maliye, Ticaret, Tarım ve Orman Bakanlarının katıldığı Besin Komitesi’nde yüksek para cezası tehditleriyle baskılanan besin üreticileri, Fahiş Fiyat Komitesi (FFK), Fiyat Denetim Komitesi (FKK) toplantılarında da tekrar bakan ve ilgili birimlerin üst seviye bürokratları tarafından artırım yapmamaları konusunda uyarıldı. Vilayet valilikleri ile ilgili bakanlıkların vilayet müdürlüklerine kontrollerin artırılması, ağır para cezalarının uygulanması tarafında talimatların iletildiği belirtiliyor. Merkez Bankası’nın (MB) 2025 1’inci Enflasyon Raporunda yılsonu enflasyon maksadının üç puan artışla yüzde 21’den 24’e yükseltilmesinin temel münasebetleri besin enflasyonu ile konut kiralarındaki artış olarak gösterildi.
ÜRETİCİYE DAYANAK 135 MİLYAR, TARIM ESERLERİ İTHALATINA HARCANAN PARA 812 MİLYAR TL
2024 yılında ziraî eser ithalatına harcanan döviz 23,2 milyar dolar olurken TL karşılığı 812 milyar. 2025 bütçesinde ziraî desteklemeye ayrılan 135 milyar TL ödenek ise geçen yıl ithalata harcanan paranın altıda biri.
Çiftçiler Sendikası’nın (Çiftçi-Sen) 2024 Yılı Tarım Raporunda Türkiye’nin buğday, mısır, soya, ayçiçeği üzere temel eserlerde ithalata bağımlı hale geldiği vurgulanırken, temel eser tiplerine nazaran kendine yetebilme oranı yüzde 5-90 ortasında değişiyor. Besin üretimi girdi maliyetlerindeki inanılmaz artışlar geçersiz, taklit ve tağşiş besinlerin yaygınlaşmasına neden olurken, pestisit (zehirli kimyasallar) kullanımındaki artış halk sıhhatini tehdit eder boyutlara ulaştı. 2023’te 58 bin tona ulaşan pestisit kullanımı nedeniyle geçen yıl ihraç edilen binlerce ton tarım eseri, zerzevat, meyve gümrüklerden, hudut kapılarından geri çevrildi.
