TEDÜ, 2025 Kadın ve İstihdam Araştırması’nı yayımladı
Dünya genelinde cinsiyet eşitliği şuuru giderek yaygınlaşırken, ülkemizde bu alanda gerçekleştirilen araştırmalar toplumun benimsediği fikir yapısını ve kaydedilen ilerlemeyi gözler önüne seriyor. TED Üniversitesi (TEDÜ), XSIGHTS Araştırma ve Danışmanlık ile TurkishWIN işbirliğiyle gerçekleştirdiği 2025 Bayan ve İstihdam Araştırması’nın sonuçlarını, 10 Nisan’daki konferansında paylaştı. Araştırmadan hareketle bayan istihdamı konusunda 2017’den 2025’e kadarki gelişmelerin ele alındığı aktiflikte, birçok öğretim vazifelisi konuşmacı olarak yer aldı.
“BIR ÇOCUĞA EN ÂLÂ ANNESI BAKAR”
TEDÜ’nün global bayan topluluğu TurkishWIN ve memleketler arası araştırmalara imza atan XSIGHTS ile 15 Şubat – 12 Mart tarihlerinde bin bireyle yüz yüze yaptığı araştırmayla ilgili olarak XSIGHTS Toplumsal Bilimler Enstütüsü Müdürü Serap Koydemir “Kadın ve istihdama yönelik 2025’teki algı ve tavırlar, evvelki yıllarla karşılaştırıldığında dikkate kıymet farklılıklar ortaya çıktı. 2022’de %67,1 olarak ölçülen “Bir çocuğa en uygun annesi bakar” miti, bu yıl iştirakçilerin %83,4’ü tarafından desteklenirken, babanın çocuk bakımında değerli bir rol üstlenmesine gerek olmadığı istikametindeki görüşe iştirak oranı, 2022’ye nazaran manalı biçimde azaldı. Mesken içi işlerin ve çocuk bakımının anneye, aile iktisadının ise babaya ilişkin olduğuna dair klâsik inançlar varlığını müdafaaya devam etti” dedi.
“ÇALIŞAN ANNELERIN ÇOCUĞU SEVGIDEN YOKSUN KALIR”
2025 Bayan ve İstihdam Araştırması’nın sonuçlarını paylaşan XSIGHTS Toplumsal Bilimler Enstütüsü Müdürü Serap Koydemir, “Kadın iştirakçilerin %40,4’ü, erkeklerin de %60,3’ü anne çalıştığında, çocuğun anne sevgisinden yoksun kalacağını düşünüyor” dedi. Emsal biçimde bakıcıyla büyüyen çocukların mutsuz olacağına dair yaygın niyet biçiminin, erkeklerde bayanlara nazaran 12,6 puan daha fazla görüldüğünü de kelamlarına ekleyen Koydemir, erkek iştirakçilerin %50,9’unun bu fikre katılırken, bayanlarda bu oranın %38,3’te kaldığının da altını çizdi. Genel mitlerde bayanlara oranla erkeklerin, çalışan bayanlara karşı çalışmayan bayanların iştirakinin daha yüksek olduğunu da kelamlarına ekleyen XSIGHTS Toplumsal Bilimler Enstütüsü Müdürü Serap Koydemir, “Kadın istihdamının aile ömrüne tesirleri konusundaki algılarının daha olumsuz istikamette ilerlediği kaydedildi” dedi.
TEDÜ’nün araştırmasında toplumdaki tabular, inanışlar farklılıklar gösterse de babanın çocuk bakımına daha fazla dahil olmasının istendiği, annenin çalışmasının aile ömrüne tesiri konusundaki algının daha olumlu istikamette değiştiği görüldü. En dikkat alımlı değişim ise “Babanın çocuk bakımında değerli bir rolü olmasa da olur” mitinde yaşanarak %1,6’dan %65,4’e çıkması, babaların rolünün ehemmiyeti konusunda güçlü bir toplumsal mutabakat oluştuğuna işaret etti.
KİM DAHA UYGUN BİR SİYASİ LİDER
TEDÜ’nün 2025 Bayan ve İstihdam Araştırması’ndan hareketle bayan ve erkeklerin toplumsal rollerine dair klasik inançlarda da son yıllarda değişiklikler gözlemlendi. “Üniversite eğitimi kız çocuktan çok, erkek çocuk için önemlidir” görüşüne %8’lik iştirak oranı, toplumda cinsiyet eşitliği konusundaki farkındalığın arttığını ortaya koydu. Buna rağmen “Eğer bir bayan kocasından daha fazla para kazanıyorsa, bu durum evlilikte sıkıntılara yol açar” görüşü, yaygınlığını korudu. Erkeklerin bayanlardan “daha uygun siyasi lider” olduklarına dair inanışı ise bayanların %27,3’ü, erkeklerin ise %53,8’i onayladı. Benzeri halde erkeklerin %42,3’ü, bayanların erkeklerden daha başarılı teşebbüsçü ya da iş insanı olacağına inanırken, bu görüş bayanlar ortasında ise daha az %19,1 kabul gördü.
Erkeklerin ailelerinin ekonomik muhtaçlıklarını karşılaması gerektiği görüşü, TEDÜ’nün araştırmasına nazaran günümüzde geçerliliğini koruyor. %82,3 oranında takviye bulan bu görüş, yıllara nazaran de artış gösterdi. “Kadın çalışarak ailesinin ekonomik gereksinimini karşılamak zorundadır” görüşünün iştirakçilerin sırf %16,7’si tarafından destelenmesi de bayanların konuttaki rollerine dair toplumsal algıyı yansıttı. Erkeklerin iş bulma konusunda daha fazla hakka sahip olduğu inancı ise bilhassa erkeklerin %35,3’ü, bayanların ise dörtte biri tarafından onaylandı.
ORTAK TALEP: ESNEK ÇALIŞMA SAATLERI
TEDÜ’nün XSIGHTS ve TurkishWIN işbirliğiyle gerçekleştirdiği 2025 Bayan ve İstihdam Araştırması’nda incelenen kolaylaştırıcı siyasetler ortasındaki esnek çalışma saatleri, hem bayanlar hem de erkekler tarafından en çok talep edilen ortak konu oldu. Bayanların %36’sı, erkeklerin ise %27’si, patronlarından esnek çalışma saatleri beklediğini açıkladı. Bilhassa bayanlar esnek çalışma saatlerinin yanı sıra, daha fazla müsaade günü ve çocuklar için bakım hizmeti üzere destekleyici siyasetleri yüksek maaştan daha üst sıralara koyduğunu bildirdi. İş ve ömür istikrarı kurulabilmesi açısından kritik ehemmiyete sahip bulgulara online kanallardan raporu indirerek erişilebiliyor.
2025 Bayan ve İstihdam Araştırması’ndan Öne Çıkanlar
Yaygın görüşler
“Genelde erkekler bayanlardan daha yeterli siyasi başkan olur” inancının net kıymeti -%1,9’da kaldı.
“Erkekler bayanlardan daha başarılı girişimci/iş insanı olur” görüşünün net pahası -%18,8’e ilerledi.
“Bir bayan, kocasından daha fazla para kazanıyorsa, bu durum evlilikte sıkıntılara yol açar” kanısının net pahası %12,2’ye geriledi.
“Üniversite eğitimi, kız çocuktan çok erkek çocuk için önemlidir” algısının net bedeli -%75,8’e çıktı.
“Kadınlar evlendikten sonra çalışmamalıdır” inancının net bedeli -%58’e çıktı.
Genel bulgular
“Bir çocuğa en âlâ annesi bakar” inancının net pahası %73’e geriledi.
“Anne çalışırsa çocuk anne sevgisinden yoksun kalır” görüşünün net kıymeti %21,7’ye ilerledi.
“Babanın çocuk bakımında kıymetli bir rolü olmasa da olur” görüşünün net pahası -%65,4’e çıktı.
“Bakıcıyla büyüyen çocuk mutsuz olur” görüşünün net kıymeti %19-20 civarında kaldı.
“Çalışan anne çocuğuna yeterli bakamaz” görüşü -%12,2‘ye geriledi.
“Ev işi ve çocuk bakımı annenin, konuta para getirmek babanın işidir” mitine olan inanç %6’ya ilerledi.
İstihdam
“Ülkede beşerler iş bulamıyorsa, çalışmak bayanlardan çok erkeklerin hakkıdır” görüşünün net pahası -%26,2’ye ilerledi.
“Kadınlar çalışarak ailesinin ekonomik gereksinimlerini karşılamak zorundadır” fikrinin net kıymeti -%42’ye geriledi.
“Yarı vakitli çalışma bayanlar için uygundur” görüşünün net pahası %38’e geriledi.
“Erkekler ailelerinin ekonomik muhtaçlıklarını karşılamak zorundadır” bakış açısının net kıymeti %73’e geriledi.
Babalık müsaadesi ve kolaylaştırıcı politikalar
Katılımcıların %51’i babalık müsaadesinden haberdar olduğunu belirtti.
Kadınların %36’sı, erkeklerin %27’si, patronlarından esnek çalışma saatleri beklediğini bildirdi.
Erkekler, daha fazla müsaade günü ve yüksek maaş üzere siyasetler da talep etti.
