Türkler Avrupa Birliği ülkelerine vizesiz gidebilecek mi? AB’den açıklama

Avrupa Birliği (AB) Komitesinin 2024 Genişleme Paketi kapsamında yer alan “Türkiye Raporu” kamuoyuyla paylaşıldı.

AB Komitesinin Türkiye, Sırbistan, Arnavutluk, Karadağ, Kuzey Makedonya, Bosna Hersek, Kosova, Ukrayna ve Moldova’ya ait son değerlendirmelerinin içinde 2024 Genişleme Paketi, AB Kurulunun Komşuluk ve Genişlemeden Sorumlu Üyesi Oliver Varhelyi ve AB Dış Bağlar ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Josep Borrell tarafından Brüksel’de düzenlenen basın toplantısında duyuruldu.

“Türkiye, AB için kilit bir ortak ve aday ülkedir.” tabirleriyle giriş yapılan raporda, Türkiye ile iş birliğine dayalı ve karşılıklı yarar sağlayan bir ilginin geliştirilmesinin AB’nin stratejik çıkarına olduğu belirtildi.

Raporda, AB’nin Türkiye ile işbirliğini daha da artırmak için Kıbrıs sıkıntısında tahlile yönelik ilerlemeye ehemmiyet atfettiği söz edildi.

AB-Türkiye bağları hakkında 23 Kasım 2023 tarihli ortak bildiri ve AB Kurulu teklifleri doğrultusunda hem AB hem de Türkiye’nin karşılıklı çıkar alanlarında tekrar adımlar attığı hatırlatılan raporda, “AB, belirlenmiş kaidelere tabi olarak, kademeli, orantılı ve geri döndürülebilir bir formda Türkiye ile yapan bir halde tekrar angajman kurmaktadır. Ortak çıkar alanlarında üst seviye görüşmeler devam etmektedir.” değerlendirmesinde bulunuldu.

Raporda, iştirak müzakerelerinin 2018’den bu yana durma noktasında olduğu anımsatılarak, demokratik standartlar, hukukun üstünlüğü, yargının bağımsızlığı ve temel haklarla ilgili önemli tasalar olduğu argüman edildi.

Türkiye ile AB ortasında 18 Mart 2016’da yapılan mutabakatın sonuç vermeye devam ettiği ve göç konusunda işbirliğinin temel çerçeve olmayı sürdürdüğü kaydedilen raporda, Türkiye’nin Suriye ve başka ülkelerden 3,6 milyon sığınmacıya konut sahipliği yapma konusundaki harikulâde gayretleri takdir edildi ve AB’nin 2011 yılından bu yana mültecileri desteklemek için 10 milyar avro kaynak sağladığı belirtildi.

TÜRK EKONOMİSİ

Raporda, “Türkiye işleyen bir piyasa iktisadı konusunda hayli ileri bir noktadadır ve raporlama periyodunda birtakım ilerlemeler kaydetmiştir.” sözü kullanıldı.

Daha sıkı bir para siyaseti duruşuna yanlışsız geçişin güzel karşılandığı, bunun dış dengesizlikleri azaltmaya yardımcı olduğu ve iç talebi makulleştirdiği belirtilen raporda, hala yüksek olmakla birlikte enflasyon ve enflasyonist baskıların azaldığı bildirildi.

Raporda, “İstihdam arttı, lakin işgücü piyasası hala büyük yapısal zorluklarla karşı karşıya.” değerlendirmesi yapıldı.

Bütçe açığının kısmen zelzele sonrası yapılanma harcamaları nedeniyle arttığı hatırlatılan raporda, “Bankacılık dalı değişen siyaset ortamına nispeten problemsiz bir biçimde ahenk sağladı.” tabiri yer aldı.

Raporda, iş ortamını güzelleştirmek için adımlar atıldığı lakin şeffaflık ve öngörülebilirliğin telaş kaynağı olmaya devam ettiği kaydedildi.

Türkiye’nin AB içindeki rekabet baskısı ve piyasa güçleriyle başa çıkma kapasitesi açısından yeterli seviyede olduğuna işaret edilen raporda, iktisadın gelişmiş hizmet kesimi, güçlü imalat ve tarım kesimleri ile çeşitlendirildiği belirtildi.

Raporda, Türkiye’de yatırım faaliyetinin 2023’te kıymetli ölçüde arttığı, dijitalleşme ve iktisadın yeşil dönüşümünde adımlar atıldığı anımsatıldı.

Türkiye, Gümrük Birliği için âlâ bir hazırlık düzeyini sürdürüyor. Bu alanda birtakım ilerlemeler kaydetti. Türkiye, uzun müddettir devam eden birkaç ticaret mahzurunu ele aldı ve kimi ithalat ve ihracat kısıtlamalarını kısmen kaldırdı.” sözü yer alan raporda, Rusya’ya yönelik AB yaptırımları konusunda iş birliğinin devam ettiği ve kimi olumlu sonuçlar alındığı bildirildi.

DEMOKRASİ, İNSAN HAKLARI, YARGI, ORGANİZE HATALARLA MÜCADELE

İnsan hakları ve temel haklarla ilgili Türkiye’ye tenkitler yöneltilen raporda “Türk yasal çerçevesi, insan haklarına ve temel haklara hürmet konusunda genel garantiler içeriyor fakat mevzuatın ve uygulamanın Avrupa İnsan Hakları Kontratı (AİHS) ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) içtihatlarıyla uyumlu hale getirilmesi gerekiyor.” değerlendirmesi yapıldı.

Mart 2024’te düzenlenen mahallî seçimlerin “iyi organize edildiği ve halkın iradesine hürmet gösterildiği” belirtilen raporda AB-Türkiye ortasındaki entegrasyon sürecinden sorumlu kurumların fonksiyonel olduğu ve ikili ilgilerin sürdüğü söz edildi.

Raporda Türkiye’nin organize kabahatlerle gayrete ait yasal çerçevesini AB müktesebatıyla uyumlu hale getirmeye devam ettiği aktarılarak, Türk kolluk kuvvetlerinin operasyonları sayesinde geçen yıl yasaklı hususların ele geçirilmesinde artış yaşandığına işaret edildi ve Türkiye’nin Mali Aksiyon Misyon Gücü’nün (FATF) “gri listesinden” çıkarıldığı hatırlatıldı.

TERÖRLE MÜCADELE

Raporda AB tarafından da terör örgütü olarak listelenen PKK’nın hücumları nedeniyle hudut bölgelerinin güvenlik riskiyle karşı karşıya kaldığı belirtilerek, “Sınır bölgelerindeki güvenlik durumu, PKK’nın devam eden terör taarruzları nedeniyle istikrarsız olmaya devam etmiştir.” sözü kullanıldı.

Türkiye’nin “Çeşitli terörist kümelerden gelen tehditlerle karşı karşıya kalmaya devam ettiği” kaydedilerek, terör örgütleri PKK, DEAŞ ve FETÖ’nün yurt içinde tasfiye edilmesine öncelik verildiği aktarıldı.

Raporda Türkiye’nin terörle çaba konusunda yasal bir hakkı ve sorumluluğu olduğu bildirilerek, “Türkiye, terörle uğraşa yönelik mevzuata ve terör tehditleriyle başa çıkmak için güçlü kurumsal yapılara sahiptir” değerlendirmesi yapıldı.

GÖÇ VE SIĞINMA SİYASETİ, VİZE SERBESTİSİ DİYALOĞU

Türkiye’nin dünyadaki “en büyük mülteci nüfuslarından birine konut sahipliği yaptığının” söz edildiği raporda, resmi kaynaklara nazaran 2023’te bir evvelki yıla nazaran daha az sayıda Suriyeliye Türk vatandaşlığı verildiği ve istekli geri dönüşlerin hızlandığı belirtildi.

Raporda, AB-Türkiye Göç Mutabakatı’nın işbirliğinin ana çerçevesi olmaya devam ettiği belirtilerek, sistemsiz göçle gayrette işbirliğinin “verimli ve sonuç getirici” olduğu söz edildi.

Raporda, AB-Türkiye ortasındaki vize serbestisi diyaloğuna da değinilerek, “Vize serbestisi yol haritası kapsamında öne çıkan hiçbir kriter yerine getirilmedi. Türkiye’nin hala mevzuatını vize siyasetine ait AB müktesebatıyla daha fazla uyumlu hale getirmesi gerekmektedir” görüşü savunuldu.

TÜRKİYE’NİN STRATEJİK ÖZERKLİĞİNE VURGU

Raporda, “Türkiye, dış siyaset alanında etkin ve kıymetli bir aktördür, bu da AB-Türkiye alakaları açısından kıymetli bir unsurdur” tabiri yer aldı.

Türkiye’nin Ortak Güvenlik ve Savunma Siyaseti (OGSP) kapsamında, AB kriz idaresi misyonlarına ve operasyonlarına etkin olarak katılmaya ve kıymetli ölçüde katkıda bulunmaya devam ettiğinin aktarıldığı raporda öte yandan AB ile Türkiye’nin Rusya ve Hamas’a yönelik tavır ve siyasetlerinde farklılıklar olduğu belirtildi.

Raporda Türkiye’nin dış siyasette “360 derecelik stratejik bakış açısını” sürdürdüğü kaydedilerek, “Türkiye, AB üyeliğine bağlılığını sürdürdüğünü bildirerek, diplomatik, ekonomik, güvenlik ve savunma alanlarında kapsamlı bir vizyon benimseyerek iştiraklerini çeşitlendirmiş ve stratejik özerkliğini ortaya koymuştur” denildi.

Türkiye’nin Afrika, Asya, Körfez ve Latin Amerika ülkeleriyle bağlarını ağırlaştırdığı, Arap ülkeleri ve Ermenistan ile olağanlaşma gayretlerini artırdığına işaret edilen raporda, Ankara’nın Ukrayna-Rusya savaşında ise her iki tarafla da siyasi, ekonomik ve diplomatik bağlantılarına devam ettiği kaydedildi.

Raporda, Türkiye’nin Ukrayna ile Rusya ortasındaki görüşmeleri kolaylaştırmayı, tansiyonu azaltma ve ateşkes sağlamayı hedeflediği ve Ukrayna tahılının ihracatını kolaylaştırmak için diplomatik teşebbüste bulunarak, tahıl mutabakatını mümkün kıldığı tabir edildi.

ABD, İSRAİL, FİLİSTİN

Türkiye’nin ABD için de “hem değerli hem de şiddetli bir ortak olmaya devam ettiği” görüşünün paylaşıldığı raporda, “ABD-Türkiye Stratejik Düzeneği da dâhil olmak üzere bir dizi üst seviye toplantı gerçekleştirilmiş ve terörle uğraş konusunda üst seviye istişareler yine başlatılmıştır. Türkiye ve ABD, Ukrayna, Orta Doğu Barış Süreci, Afganistan ve Suriye’ye insani erişim üzere bölgesel mevzularda temaslarda bulunmaya devam etmiştir” sözleri yer aldı.

Raporda Türkiye-İsrail alakalarının 7 Ekim 2023’te Gazze Şeridi’ne yönelik taarruzların başlamasından bu yana “belirgin halde bozulduğu” tabir edilerek, Mayıs 2024’te İsrail’le ticaret münasebetlerinin sona erdirildiği anımsatıldı.

Raporda, Hamas konusunda Türkiye ve AB’nin farklı siyasetler izlese de “iki devletli tahlil ve ateşkes davetinde bulunan tüm BM kararlarının uygulanması” konularında ortak anlayışa sahip olunduğu belirtildi.

Türkiye’nin Milletlerarası Adalet Divanında (UAD) İsrail’e karşı açılan “soykırım” davasına da müdahil olduğunun hatırlatıldığı raporda, “Türkiye, Filistinlilere değerli ölçüde insani yardım sağlayarak bölgede tesirli bir oyuncu olmaya devam etmektedir ve tıpkı vakitte İsim Hoc İrtibat Komitesi’nin bir üyesidir. Orta Doğu Barış Süreci konusunda Türkiye, iki devletli tahlilin hayata geçirilmesi gayesiyle siyasi sürecin yine başlatılması gerektiği konusunda AB’nin tavrıyla ahenk içindedir” görüşüne yer verildi.

LİBYA, ORTA ASYA, AFRİKA, YUNANİSTAN

Raporda Türkiye’nin Libya’da “önemli ve faal bir rol üstlenmeye devam ettiği” aktarılarak, “Ankara istikrarı savunmaya devam etmiştir” sözü kullanıldı.

Türkiye’nin Orta Asya’daki varlığını “giderek güçlendirdiği ve jeopolitik teze sahip olduğu” değerlendirmesine yer verilen raporda, bölge ülkeleriyle münasebet ve işbirliğinin geliştirilmesine değer verildiği ve Türk Devletleri Teşkilatı’nın daha güçlü bir siyasi rol oynaması için efor harcandığı belirtildi.

Raporda, Türkiye’nin Afrika’daki varlığının da güçlendiğine değinilerek Ankara’nın, Somali ve Sudan’daki çatışmalarda taraflar ortasında “dengeli” konum aldığı ve arabuluculuk rolü üstlendiğine dikkat çekildi.

Türkiye ile Yunanistan ortasındaki ilgilerin 2023’ten bu yana giderek güzelleştiği, hava alanı ihlalleri, Doğu Akdeniz’de müsaadesiz sondaj faaliyetleri üzere konuların kayda geçmediği raporda vurgulandı.

Raporda, Kıbrıs meselesiyle ilgili Türkiye’nin Rum bölümünü tanımayı reddetmeyi sürdürdüğü ve ilgili BM Güvenlik Kurulu Kararlarına karşıt olarak Kıbrıs’ta tekraren iki devletli tahlili savunduğu belirtilerek bunun AB’nin siyaseti ile uyumsuz olduğu savunuldu.

Doğu Akdeniz bölgesinde AB-Türkiye ortasında ilgilerin geliştirilmesine kıymet verildiğinin aktarıldığı raporda, “Nisan 2024’te AB Kurulu, AB’nin Doğu Akdeniz’de istikrarlı ve inançlı bir ortama ve Türkiye ile işbirliğine dayalı ve karşılıklı fayda sağlayan münasebet geliştirmeye yönelik stratejik ilgisini yinelemiştir” sözüne yer verildi.